Wij bezochten de Biënnale van Venetië

De Biënnale van Venetië wordt sinds 1895 iedere twee jaar gehouden, van juni tot en met november. Venetië verandert gedurende die periode in een walhalla voor moderne kunstliefhebbers: achtentwintig landen hebben op een speciaal areaal, de Giardini in het stadsdeel Castello, hun eigen tentoonstellingsgebouw. Landen die geen paviljoen hebben, exposeren in verschillende gebouwen verdeeld over de stad. In de Arsenale is daarnaast een samengestelde thematentoonstelling, die dit jaar het thema Viva Arte Viva droeg, gecureerd door Christine Macel. En alsof dat nog niet genoeg was, vond je tot en met 26 november door de hele stad ook nog eens allerlei exposities in kerken en galeries.

Biënnale van Venetië

Wij bezochten de Biënnale in het tweede weekend van november, en zetten een aantal hoogtepunten voor je op een rijtje.

1 Duitsland
We beginnen de dag bij het Duitse paviljoen, van kunstenares Anne Imhof. Door velen wordt dit paviljoen beschouwd als het beste van de Biënnale: Imhof won er de Gouden Leeuw mee, deze prijs geldt al jaren als de bekroning voor de interessantste expositie. Als we hier aankomen, is de performance Faust in volle gang. Voor het paviljoen zitten twee grote honden in kooien en binnen in het paviljoen rennen vijftien performers door de ruimte. Ze schreeuwen, zingen, lachen en kruipen onder de glazen vloer door waar de bezoekers verschrikt overheen schuifelen. De ruimte is kaal, wit en steriel en heeft iets naargeestigs. Volgens de jury is dit paviljoen ‘een krachtige en ontregelende installatie, die dwingende vragen stelt over onze tijd’.

2 Finland
Na deze dwingende vragen van Duitse bodem zetten we koers naar het Finse paviljoen – dat ook kon rekenen op goede recensies. The Aalto Natives is een samenwerking tussen de Brit Nathaniel Mellors, de Fin Erkka Nissinen en de Nederlandse curator Xander Karskens. Het Finse paviljoen bevindt zich een beetje achterop het Giardini-terrein, dus het is even zoeken voor we de ingang ontdekken. Eenmaal binnen zien we het publiek breed glimlachen, en als we naar het podium kijken, begrijpen we al gauw waarom. Er staat een grote witte pop op het podium, die veel wegheeft van een groot, pratend ei. Hij converseert met een kartonnen doos die aan de andere kant van het podium staat; ze bespreken het ontstaan van Finland. Thema’s als xenofobie en nationalisme worden op humoristische wijze door het ei (dat volgens velen God symboliseert) en de kartonnen doos besproken. NRC Handelsblad typeerde de installatie een ‘bizarre mix tussen The Muppet Show en Buurman & Buurman‘. 

3 Oostenrijk
We steken een bruggetje over. Onder ons varen twee bootjes door. Vanuit dit gedeelte van de Giardini hebben we een mooi uitzicht over het water dat Venetië omringt. Aan het einde van het terrein bevindt zich het Oostenrijkse paviljoen, voor de ingang staat een vrachtwagen ondersteboven geparkeerd. Binnen de muren van het paviljoen nodigt kunstenaar Erwin Wurm de Biënnale bezoekers uit deel te nemen aan zijn kunstwerken. Er staan, verspreid door de ruimte, allerlei objecten: variërend van een caravan waar delen uit gezaagd zijn, tot een koffer, een aanrecht en oranje krukjes. Op de objecten staan instructies waarmee Wurm de bezoeker uitnodigt een one minute sculptures te creëren: door het gat in de caravan moet je je been steken, op het aanrecht kun je met zijn tweeën tegelijk balanceren en op de krukjes wordt je geacht zó te gaan liggen dat je er als het ware boven zweeft.

De tweede dag bezoeken we het Arsenale, het andere terrein waar een groot deel van de kunstwerken wordt geëxposeerd. Ook dit is een prachtig terrein: het Arsenaal werd rond 1104 gebouwd in de periode van de opkomst van het Republiek Venetië.  Het staat bekend als het grootste industriële complex van Europa, dat al gebouwd werd voor de industriële revolutie ontstond. Op dit terrein werden lange tijd de scheepswerven van de stad beheerd. Terwijl we door het Arsenale wandelen, zien we een andere kant van Venetië. Het gebouw ligt op een rauw en industrieel terrein, overal zien we sporen van de maritieme en industriële geschiedenis en is daarmee juíst een bezoek waard.

 

4 Hong Kong
Voor de deur van het Arsenale, in een prachtige ruimte die grenst aan het water, is een expositie van de kunstenaar Samson Young te zien. De ruimte is aangekleed als een kitscherig, modern hotel, vol neonlichten, felle kleuren en plastic items. Young experimenteert in zijn werk graag met het effect van geluid. Het bijzonderste aan deze expositie is dan ook een gigantische filmprojectie van een koor dat de tekst van Do They Know It’s Christmas?, in volle overtuiging fluistert. Je kunt het fluisteroptreden via deze link bekijken.

5 Argentinië
De expositie van Argentinië, opgezet door de kunstenaar Claudia Fontes, was een regelrechte hit op Instagram. Eenmaal binnen begrijpen we meteen waarom. Het is een innemend geheel: het werk, The Horse Problem, toont een gigantisch, steigerend paard (met rechtopstaande manen) dat bijna klem staat tegen het houten plafond. De neus van het paard zoekt contact met een klein elegant meisje op blote voeten, dat met haar hand over de neus van het dier aait. De helderblauwe ogen van het paard kijken de bezoekers indringend aan. Voor het werk staan de fotografen in de rij, en wringen mensen zich in allerlei bochten om hun selfie zó te positioneren dat ze er zo goed mogelijk met het kunstwerk opstaan.

6 Amerika
Kunstenares Sheila Hicks, ruim tachtig jaar oud, pakte een gedeelte van het Arsenale in. Ze bedekte een meer dan vijftien meter hoge muur met gigantische, gebreide stoffen bollen; Escalade Beyond Chromatic Lands genaamd. Hicks woont sinds 1964 in Parijs, en heeft behalve in Amerika ook in Mexico gewoond. Ze leerde naaien van haar moeder en breien van haar oma en is er daarna nooit meer mee opgehouden. Veel van haar werken hebben te maken met, of zijn geïnspireerd op, textiel.

Palazzo Grassi & Peggy Guggenheim Collection
En nu we er toch zijn, besluiten we tot slot Palazzo Grassi en de Peggy Guggenheim Collection te bezoeken. Bij Palazzo Grassi vind je tot en met 3 december een interessante tentoonstelling van de hedendaagse kunstenaar Damien Hirst. Het Guggenheim museum, tot 1979 het woonhuis en privéopslag van de Amerikaanse kunstverzamelaar Peggy Guggenheim, is een paradijs voor moderne kunstminners. Als we even neerstrijken in de tuin van het Guggenheim museum, is het net donker geworden. Op het kanaal voor ons varen gondeliers af en aan en kijken verbaasde toeristen hun ogen uit naar de prachtige palazzi die Venetië sieren. Venetië is natuurlijk het hele jaar door een indrukwekkend openluchtmuseum maar als je ooit de kans krijgt de stad tijdens de Biënnale te bezoeken, dan hebben we maar één advies voor je: doe het! En het liefst in de herfst, als de ergste drukte voorbij is.

Fotografie: Inger van der Ree

Nog meer Venetië?

• Winkelen in Venetie
• Tips van een local