Skiparadijs Val Gardena voor wintersporters én foodies
Midden in de Dolomieten vind je Val Gardena, een bijzonder stukje Italië met bijna 200 kilometer piste. Een paradijs voor wintersporters én foodies, want na een dagje in de sneeuw schuif je aan voor een heerlijk culinaire maaltijd én een goed glas lokale wijn.
Over Val Gardena
Val Gardena, midden in de Dolomieten, is voor Italië wat Kitzbühel
voor Oostenrijk en Val-d’Isère voor
Frankrijk is. Een walhalla voor wintersportliefhebbers. Het skigebied vertakt
zich boven de dorpen Ortisei, Santa Cristina en Selva, en omvat 181 kilometer aan
pistes, die variëren van zo’n 1200 tot 2500
meter hoogte. Door de ligging aan de zuidkant
van de Alpen is het weer hier opvallend vaak
goed. Niet voor niets werd dit Italiaanse berggebied in 2021 door de Duitse website skiresort.de
uitgeroepen tot een van de beste skiplekken.
Spectaculaire bergtoppen
Maar wat deze plek, buiten haar spectaculaire bergtoppen
en vele zonuren, extra bijzonder maakt is de Ladinische
cultuur die je er nog altijd in vol ornaat aantreft. Deze
eeuwenoude cultuur van landbouw en ambachten heeft
nog altijd een eigen taal, keuken, gebruiken en mythes.
In de drie belangrijkste dorpen; Ortisei, Santa Cristina en
Selva, wordt de Ladinische taal bijvoorbeeld nog gewoon
onderwezen op school. Sterker: ook al wordt er evengoed
Italiaans en Duits gesproken, het Ladinisch geldt nog
altijd als de officiële taal van Val Gardena.
Val Garenda als wintersportbestemming
Dat die Ladinische cultuur door de eeuwen heen zo goed
bewaard is gebleven, heeft onder andere te maken met de
geïsoleerde ligging van dit gebied. Eeuwenlang was Val
Gardena namelijk straatarm en verlaten. Tegen het einde
van de negentiende eeuw, in 1893 om precies te zijn, kwam
daar verandering in. Toen ontdekte fotograaf Emil Terschak,
oprichter van de eerste Centraal-Europese skiclub in
München, de potentie van Val Gardena als skigebied. Met
de jaren van de naoorlogse economische vooruitgang die
later volgden werden hier in 1970 de FIS Alpine World Ski
Championships gehouden. Daarna ging het snel: in 1975
kwam Val Gardena namelijk opnieuw wereldwijd onder de
aandacht tijdens het FIS Ski World Cup Finals-event. Het
hoogtepunt was de skiwedstrijd tussen de Italiaanse skiër
Gustav Thöni en de Zweedse skiër Ingemar Stenmark die
over de parallelle slalom op de Ronc’-piste bij Ortisei (die
nu niet meer bestaat) zoefden. Het hield sportliefhebbers
wereldwijd aan de tv gekluisterd én zette deze streek definitief op de kaart als wintersportbestemming.
Vorige
Volgende
Bekendste pistes ter wereld
Nog altijd worden hier internationale wedstrijden georganiseerd. In de week voorafgaand aan Kerstmis bijvoorbeeld vinden op de Saslong – nu een van de bekendste pistes ter
wereld – altijd twee World Cup-wedstrijden plaats: een
Downhill (sinds 1972) en een Super G (sinds 2002) (kijk
voor meer informatie en tickets op saslong.org/en/). Het is
dan ook niet zo verrassend dat Val Gardena de thuisbasis
is van veel gespecialiseerde skischolen; het wintersporten
wordt hier zelfs zo serieus genomen dat dit gebied in de rest
van Italië wordt gezien als dé skiuniversiteit van het land.
Onder de vele kampioenen uit dit gebied bevinden zich dan
ook grote namen zoals de alpine skiërs Peter Runggaldier,
Isolde Kostner en de momenteel de 23-jarige alpine ski-racer Alex Vinatzer. Wie kans wil maken het tegen de
grootheden van dit gebied op te nemen moet een felbegeerd
plekje zien te bemachtigen in de langste reuzenslalom ter
wereld; de Gardenissima (in 2023 vindt hij plaats op zaterdag 1 april). Die dag, die al jaren geldt als de afsluiting van
het wintersportseizoen, skiën amateurs en professionals
allemaal 6 kilometer door dezelfde sneeuw, de top van de
Seceda-berg af. gardenissima.eu/en/race.html
Dolomiti Superski
Maar er is meer. Val Gardena maakt ook deel uit van de
Dolomiti Superski; daartoe behoren twaalf skigebieden die
samen een van de grootste skiregio’s ter wereld vormen. In
het noorden zijn dat de Valle Isarco, de Plan de Corones
en de Dolomiti di Sesto, centraal in de Dolomiti Superski vind je Arabba, Alpe di Siusi, Alta Badia en dus Val
Gardena en in het zuiden San Martino di Castrozza,
Val di Fiemme, Sopra Ega en Civetta. Dankzij een
liftennetwerk zijn deze gebieden met elkaar verbonden en kun je er de beroemde Sellaronda skiën;
deze tocht is (inclusief skiliften) 40 kilometer lang en
neemt je mee door verschillende passen en valleien
rondom het super indrukwekkende Sella-massief;
een bergroep waarbij op het hoogste punt; de Piz
Boè, de provincies Bolzano, Trente en Belluno bij
elkaar komen.
Ook is er ‘The Legendary 8’; deze tocht omvat acht
legendarische pistes met een gezamenlijke lengte
van 36 km. Een van die acht pistes is de Falk-piste.
Deze heeft een afdaling met een behoorlijk steil
gedeelte, met een hellingsgraad van 74% is dit namelijk een van de drie steilste van de Dolomieten.
Ook de Bravo-piste, die geldt als de romantische
piste omdat ze je door een prachtig bos voert, is
de moeite waard.
Een andere bijzondere skitocht door Val Gardena
is de Culturonda, die cultuursnuiven combineert
met wintersporten. Je passeert culturele highlights
als het prachtige Castel Gardena, een zomerresidentie gebouwd in de zeventiende eeuw en
het museum Museo di Montagna; dat inzoomt op
de eeuwenoude tradities van bergbeklimmen.
Hooggelegen skigebied
En van welke afdaling je ook naar beneden suist;
bijna overal zie je wel spectaculaire bergtoppen,
zoals de Sassopiatto, die met een hoogte van bijna 3000 meter en zijn bijzondere, platte top de
valleien in staart. De koning van Val Gardena is
echter de Sassolungo. Letterlijk betekent sasso
lungo lange steen; de 3000 meter hoge berg is
namelijk een soort richel van ongeveer een kilometer lang die zich uitstrekt van het noordoosten
tot het zuidwesten van dit gebied.
Val Gardena is ook de culinaire hotspot
Behalve eindeloos wintersporten kun je in Val
Gardena ook op hoog niveau eten. Met name de
laatste jaren timmert dit stukje Italië aan de weg als
nieuwe culinaire hotspot. De gastronomie heeft een
vlucht genomen en restaurants wedijveren met het
nabijgelegen Alta Badia, waar de sterrenrestaurants
zich vijftien jaar eerder al ontwikkelden.
De eerste plekken die van culinaire betekenis voor
Val Gardena waren, staan op de Seceda-berg;
Baita Daniel en Baita Sofie, waar je kunt kiezen uit
een grote selectie wijnen en champagne, gecombineerd met vernieuwde Ladinische gerechten,
in een alpine-chique sfeer.
Een vergelijkbaar chic én gezellig sfeertje vind
je ook in de al eerder even aangestipte dorpen,
waar een Italiaanse flair wordt gecombineerd met een meer Noord-Europese manier van doen. Het eerdergenoemde
Ortisei, dat op een hoogte van 1236 meter ligt en het eerste dorp is dat
je tegenkomt als je na een kronkelige bergpas Val Gardena binnenrijdt,
is dan ook een bezoekje waard. Het is de bekendste bestemming in het
dal en dat heeft ongetwijfeld te maken met de traditionele, kleurrijke
huisjes (met vaak klassieke smeedijzeren naambordjes aan de gevel) en
de authentieke uitstraling van de straten. Het voetgangersgebied in het
centrum van Ortisei verbindt de kerk van Santo Ulrico met de kapel van
Sant’Antonio en wordt vaak beschreven als de mooiste winkelstraat van
de Dolomieten. Ook biedt het dorpje op verschillende momenten van
de dag (maar vooral in de ochtendzon!) de mooiste uitzichten op de
bergtoppen van de Seceda, Monte Pic en de Resciesa.
Traditionele houtsnijkunst
Eeuwenlang al staat deze plek bekend om haar prachtige houtsnijkunst,
een traditie die in de zestiende eeuw ontstond tijdens koude winters: om
de tijd te verdrijven begonnen de inwoners speelgoed en religieuze beeldjes
uit boomstammen te snijden. In deze streek vind je tegenwoordig nog altijd
zo’n tweehonderd kunstenaars die houtsnijkunstwerken maken. Sinds
1994 hebben ze zich (samen met andere lokale kunstenaars) verenigd in
het platform Unika en regelmatig organiseren ze tentoonstellingen. Kijk op
unika.org voor actuele informatie over tentoonstellingen.
Ook de andere dorpen, Santa Cristina en Selva, zijn leuke plekken om (per
ski) te bezoeken. Vanuit Selva, met 1563 meter hoogte het hoogstgelegen
dorp van Val Gardena, kun je direct instappen op de eerdergenoemde
Sellaronda. Santa Cristina, het kleinste dorp van Val Gardena, is het
hoofdkwartier van de Ladinische cultuur en het biedt toegang tot de
Seceda-Col Raiser, een spectaculaire berghelling die je tijdens je verblijf
hier niet wilt missen.
Eetadressen
Cërcia
Dit is een sfeervolle wijnbar in het hart
van Ortisei; een ideale plek om kennis te
maken met Zuid-Tiroolse wijnen. Strada Rezia 40, Ortisei, cercia.it/en
Panificio Hofer
Deze historische bakkerij bakt heerlijke
dolci. Maar ze staan eigenlijk vooral bekend
om hun verscheidenheid (meer dan 25
soorten!) aan typisch Zuid-Tiroolse broden.
Sant’Antonio 142, Ortisei
Villa Frainela
Theeliefhebbers opgelet! Hier tref je een tearoom zoals je die maar weinig tegenkomt in
de Laars. Je proeft er de meest bijzondere
soorten thee, gebakjes en snacks. Via Dantercepies 66, Selva Val Gardena, villafrainela.com
Costamula
Een rustieke en tegelijkertijd vrij chique
boerderij met een verfijnde keuken Deze
plek bezoeken is een waardevolle beloning
kort voor het einde van de La Longia-piste:
de 10 kilometer ernaartoe is het waard!
Strada Cuca 184, Ortisei, costamula.com
Baita Sofie
We noemden deze plek al eerder als een
van de culinaire pioniers van dit gebied.
Afdalend vanaf de top van de Seceda, op
een hoogte van 2410 meter, mag een stop
hier niet ontbreken. De familie Prinoth legt
haar passie in alles wat ze op tafel zetten, en
dat zie je én proef je. Strada
Mastle 64, Santa Cristina Val Gardena, seceda.com/en
Baita Daniel
Op een hoogte van 2240 meter vind je
Baita Daniel, waar je iedere avond opnieuw
steengoed eet. Van smaakvolle soepen tot
Tiroolse Herrengröstl met zuurkool en speksalade. Strada Val d’Anna,
Seceda, Ortisei, seceda.cc/eng
Rifugio Emilio Comici
Dat skiën, snowboarden en winterwandelen
behoorlijk glamorous kan zijn, bewijst Rifugio
Emilio Comici al sinds 1955 met hun restaurant op 2154 meter hoogte. Van de champagnes, de kunstig opgemaakte bordjes tot
de uitzichten; hier til je je vakantie naar een
hoger plan. Strada
Plan de Gralba 24, Selva Val Gardena, rifugiocomici.com/en
Overnachten
Freina Mountain Lifestyle Hotel
Meestal zijn de hotels aan de voet van
de grote skiliften duur, druk en laten ze
te wensen over qua service. Dat geldt
allemaal niet voor Freina, dat gelegen is
vlak bij het begin van de Ciampinoi en de
Freina-skilift. Alles hier is tot in de puntjes
verzorgd. Strada Freina
23, Selva Val Gardena hotelfreina.com/nl
Chalet Gerard
Dit smaakvolle boetiekhotel is er eentje
om te onthouden. De kamers zijn strak
en modern maar toch warm en gezellig,
vanwege het gebruik van hout. Een
middagje spa, die uitzicht biedt op de
indrukwekkende bergtoppen, is onvergetelijk. Strada Plan
de Gralba 37, Selva Val Gardena, chalet-gerard.com/en
Reizen
Vanaf Utrecht is het 1065 kilometer rijden
naar Val Gardena, daar doe je circa twaalf
uur over. Vanuit Amsterdam vlieg je met KLM
of Easyjet in ongeveer 1,5 uur naar Venetië,
dan is het ruim 3 uur rijden naar Val Gardena.
Vanuit Brussel doe je dat met bijvoorbeeld
Brussels Airlines, ook in zo’n 1,5 uur.
Dit artikel komt uit magazine DeSmaak van Italië editie 5 2022. Bestel hem hier.
Fotografie: Franco Cogoli | Tekst: Fabio Bottonelli | Vertaling: Inger van der Ree
Reis mee en ontdek Friuli Venezia Giulia
8 dagenvanaf€ 455p.p.
8-daagse reis door Friuli Venezia Giulia
Dit toeristisch minder bekende gebied, Friuli Venezia Giulia, is een absolute aanrader. Een rondreis met verblijf op 3 bijzondere locaties.
Meer informatie"*" geeft vereiste velden aan
Lees ook:
Verrassende skigebieden in Italië van Piemonte tot Calabrië. Mooie afdalingen en geprepareerde pistes.
Op Safari in Italië, het kan! Verscholen tussen donkere bossen van het Nationaal Park Abruzzo.
Bolzano is een leuke bestemming voor een weekend weg. Heerlijk wijnproeven, wandelen en relaxen.
- Author: Redactie
- Posted: oktober 10, 2023