Truffels en wijn in Langhe e Roero

Truffels van het zeldzame, overheerlijke soort, de beste wijn en nog meer lekkers vind je Langhe e Roero in Piemonte. Iedere Italiaan is verknocht aan de culinaire tradities van zijn eigen streek, maar de inwoners van Langhe e Roero lopen echter over van trots. De producten uit dit deel van de laars staan niet alleen in hoog aanzien, maar zijn bovendien in een sfeer van geheimzinnigheid gehuld. We lichten een tipje van de sluier op…

fotografie: Matteo Carassale

In de najaarszon strekken de glooiende heuvels van de Langhe en Roero zich uit als een lappendeken van groene, bruinrode en gele tinten met her en der een patroon van dorpjes als La Morra en Verduno, middeleeuwse torens, kastelen, kerken, paleizen en abdijen. Behalve een rijke geschiedenis kent deze streek een grote gastronomische traditie. Ze vormt de bakermat van een aantal grote wijnen als de Barolo en de Barbaresco die hun oorsprong vinden in de twee gelijknamige plaatsen. Wanneer de herfst met de eerste mistflarden haar intrede doet, begint ook het seizoen van de witte truffel. Zoals alle andere truffels groeit ook deze onder de grond en is dus zeer moeilijk te vinden. De trifolai (truffelzoekers) gaan altijd enkel in het gezelschap van hun goedgetrainde hond op zoek naar het witte goud. Het paar van man en hond maakt deel uit van een geheimzinnige wereld die voor buitenstaanders afgesloten blijft.

Alba: hoofdstad van de truffel
Wie de truffel beter wil leren kennen, moet beslist naar Alba, de kleine hoofdstad van Langhe. Ieder jaar wordt hier tussen oktober en november de Internationale Truffelbeurs gehouden. De intense geur en onvoorstelbaar verfijnde smaak van de witte truffel maken de paddenstoel zeer geliefd. Dat merk je ook aan de prijs die kan oplopen tot zo’n vierduizend euro per kilo. Desondanks kom je de truffel tegen in vele plaatselijke gerechten. Meestal wordt hij rauw geserveerd, in heel dunne plakjes. Maar hij gaat ook door de risotto, door pastagerechten met tajarin of wordt verwerkt in fonduegerechten. De witte truffel tovert ieder gerecht om tot een koninklijk maal. Minder mooie exemplaren worden verwerkt in patés, sauzen en kazen. De witte truffel moet aan hoge kwaliteitseisen voldoen. Op de Mercato Mondiale, die tijdens de Truffelbeurs plaatsheeft op het pleintje van de achttiende-eeuwse Maddalena-kerk, wordt iedere truffel
gekeurd door een zeer strenge jury. Maar ook van de truffels die je in de kleine winkeltjes in het oude centrum koopt, is de kwaliteit gegarandeerd. Niemand sjoemelt daarmee. Dat zou tenslotte ten koste gaan van de goede reputatie van de truffel. Het stadscentrum van Alba, hoofdstad van de witte truffel, staat vol architectonische hoogtepunten. Vergeet niet van je bord op te kijken en te genieten van de vele historische gebouwen die pronken met hun prachtige façades. In het historische Caffè Pettiti kun je je te midden van oude lambriseringen en art-decospiegels tegoed doen aan warme dranken, likeuren en gebakjes. Je droomt weg bij de Loggia dei Mercanti, een galerij met spitsbogen en een fries beschilderd met bloemmotieven. Vanaf hier kun je ook de ‘skyline’ van Alba bewonderen met zijn vier middeleeuwse torens. Tijdens de middeleeuwen stonden er hier meer dan honderd, maar in de loop van de eeuwen zijn die afgebroken zodat de materialen verwerkt konden worden in andere gebouwen. Toch blijft het een mooi zicht. Al helemaal met de heuvels van de Langhe en Roero op de achtergrond.

De sprookjeswereld van de truffelzoeker
Renato Agnello draagt rubberlaarzen, een camouflagebroek en een geruit overhemd. Om zijn hals heeft hij een zakdoek geknoopt. Hij glundert als hij begint te vertellen. Hij is al in de zeventig en praat nog altijd even gepassioneerd over de zoektocht naar en de smaak van de witte truffel. Al op zijn zesde mocht hij met zijn vader mee. Die leerde hem alle geuren en signalen kennen van deze geheimzinnige wereld. Ieder jaar vanaf half september tot eind december kamt Renato van zonsopgang tot diep in de nacht de bossen en ravijnen van Barbaresco en Diano d’Alba uit. Dat doet hij samen met zijn onafscheidelijke kameraad, hond Gigi. Hun oogst verkoopt hij aan restaurants, winkels en enkele particulieren. “Vroeger werkten de truffelzoekers overdag op het land”, vertelt hij. “Ze zochten na zonsondergang naar truffels om het schamele inkomen van het gezin mee aan te vullen.” Maar dat is niet de enige redenen waarom truffelzoekers traditioneel ’s avonds actief zijn. Ze zetten namelijk alles op alles om hun vindplaatsen geheim te houden, en dat kan nu eenmaal makkelijker als het donker is. Bovendien zijn ’s avonds de grond en de lucht vochtiger dan overdag, waardoor de honden de truffels beter kunnen ruiken. In de Langhe gaat geen truffelzoeker zonder zijn hond op pad. Zo houden een lange traditie in stand. Renato en Gigi lopen altijd zij aan zij door de bossen met eiken en hazelaren. Als je ze zo samen door de mist ziet dwalen – Renato met een lantaarn in de hand – lijken ze net uit een sprookjesboek te zijn gestapt.

De beste truffels
De beste truffels van Alba worden verkocht bij Tartufi Morra. Behalve truffels vind je er ook crèmes op basis van olijven, amandelen en truffel, pasta met truffel en bonbons gevuld met truffel. Eigenaar Giacomo Morra zorgde er in de Tweede Wereldoorlog voor dat de truffel bekendheid verwierf buiten de grenzen van Piemonte. Dat deed hij door gratis truffels te versturen naar mensen als Winston Churchill, president Eisenhower en Marilyn Monroe.

Wijnmusea
Binnen in het imposante, onlangs gerestaureerde Castello Falletti in Barolo, bevindt zich een groot museum dat volledig gewijd is aan wijn. Op deze plek liet markiezin Julia Colbert als een van de eersten de Barolo-wijn maken. Niet veel later werd de Barolo de officiële wijn van het hof van Savoye. Op de vijf verdiepingen van dit museum, met een oppervlakte van ongeveer 2700 vierkante meter, leer je meer over de fascinerende wereld van de wijn. In de vernieuwende opstelling (ontworpen door de beroemde architect François Confino) krijg je aan de hand van beeldmateriaal en proeverijen een bijzondere indruk van de geschiedenis van de wijn en zijn cultuurhistorische waarde. Ook maak je kennis met enkele geheimen van de wijnproductie, zoals
de invloed van de zon, het duister en het verloop van de seizoenen. Kijk voor meer info op barolodibarolo.com.

Veel kleiner en eenvoudiger, maar wel de moeite, is het Museo Ratti dei Vini d’Alba in de heuvels van La Morra. In de oude benedictijner abdij waar het museum is gevestigd, worden op hronologische volgorde voorwerpen, relikwieën en documenten tentoongesteld die de geschiedenis van de wijncultuur vertellen. Van meetinstrumenten, persen, vaten en flessen tot gemeentestatuten en oude richtlijnen voor de verkoop van wijn. Kijk voor meer info op renatoratti.com

Zoetigheid
De wijntraditie van deze streek vind je zelfs terug in de bonbons die hier gemaakt worden. De typische bonbon van Alba is namelijk gemaakt van chocolade met rum, grappa en crème van Moscato of Barolo. Verder kun je in deze streek ook onweerstaanbare taarten proeven, zoals de Banda en de Campagnola. De eerste bestaat uit bladerdeeg, appel en banketbakkersroom, de tweede is een drogere taart van rozijnen en stukjes chocolade. Ook hazelnoten kom je hier regelmatig tegen – de plaatselijke hazelnoot heeft zelfs een eigen, chique naam: de ‘Tonda Gentile delle Langhe’. Bij Tuttonocciola Francesetti kun je heerlijke hazelnoottaarten, -crèmes en -room proeven (Via Mandelli 9, Alba). Tenslotte is ook nougat een typisch product uit deze streek. Het merk bij uitstek in de Langhe is Sebaste. Je kunt het kopen in de kraampjes op Piazza Savona in Alba.

De beste wijnadressen
Wijnliefhebbers mogen de enoteca’s in dit gebied natuurlijk niet missen. De meeste zijn gespecialiseerd in een specifieke streekwijn. Voor een breed scala aan wijnen zoals de Barolo, Nebbiolo en de Barbaresco kun je terecht in de Enoteca Le Torri, in het historische centrum van Alba (Via Cavour 5/A, Alba). Een wijnproducent die bijzondere aandacht verdient is Ceretto. Deze familie, die al generaties lang wijn maakt op verschillende locaties in de streek, experimenteert veel met moderne kunst. Zo vind je in hun wijnhuizen spectaculaire wijnkelders met proefruimtes in de vorm van een druif. En tussen de wijnranken met barolo-druiven staat een klein maar opvallend felgekleurd kapelletje, van de hand van de Amerikaanse kunstenaar Sol Lewitt.

Rocche del Roero
Het glooiende heuvellandschap van de Langhe en Roero staat in schril contrast met de omliggende Rocche del Roero. Hier vind je spitse bergtoppen die door erosie allerlei spectaculaire vormen hebben aangenomen en dorpjes aan de rand van diepe ravijnen. Daartussen ligt een afwisselend droog of juist zeer vochtig landschap, met hier en daar traditionele boerenbedrijven. Dit ruige gebied vind je tussen Montà, Pocapaglia, Cisterna en Corneliano, ten noordwesten van Alba en maakt onderdeel uit van het Ecomuseo delle Rocche del Roero. Het museum omvat acht oude gemeenschappen die aan het begin van de elfde eeuw zijn ontstaan. Ondanks dat het landschap nogal wild aandoet, kunnen gezinnen met kinderen hier heerlijk wandelen, mountainbiken en paardrijden. Onderweg kun je een kijkje nemen bij een van de talloze bijenhouders of fruitbedrijven. Daar geniet je van honing, hazelnoten, kastanjes, druiven en ander
seizoensfruit. Er groeien in dit gebied ook eeuwenoude bomen, zoals de Castagna Granda (de grote kastanje). Deze vierhonderd jaar oude kastanjeboom schijnt de oudste van Europa te zijn. Ieder jaar in juli wordt rond deze boom een groot volksfeest gevierd. Het Parco Forestale del Roero is een bos van meer dan honderd hectaren dat vol eiken, haagbeuken, esdoorns en populieren staat. Op de open plekken tref je picknickplaatsen, trimbanen, een kinderspeeltuin en zelfs een voetbalveld aan.

TRUFFELS ETEN

La Torre
De keuken van dit knusse restaurant serveert streekgerechten op basis van verse seizoensproducten en begeleid door de beste lokale wijnen. Een vermeldenswaardig gerecht is bijvoorbeeld ui gevuld met gesmolten kaas en plakjes truffel. Via Ospedale 22, Cherasco

Piazza Duomo
In dit restaurant op de eerste verdieping van een zeventiende-eeuws huis bereidt chef-kok Enrico Crippa traditionele gerechten met een creatieve twist. Piazza Risorgimento 4

Slapen

Fior di Farine Ospitalità €
De molenaarsfamilie Sobrino verhuurt zes goed ingerichte kamers en serveert een zeer verzorgd ontbijt van brood, focaccia, taart en koekjes – allemaal gemaakt van biologisch volkorenmeel van de eigen molen.

Cascina Barac € – €€
Alle kamers in dit mooie huis zijn vernoemd naar wijnen. De eigenaren organiseren proeverijen, kookworkshops en in de herfst truffelzoektochten.

Real Castello di Verduno €€ – €€€
Dit hotel annex restaurant en wijnhuis was vroeger het buitenhuis van de Savoyes. De vele schilderijen en fresco’s maken een overweldigende indruk. In de kelders van dit gebouw is in de negentiende eeuw de allereerste Barolo ontwikkeld.

Rocche Costamagna Art Suites €€
Claudia Ferraresi, schilderes en kunsthistorica, ontvangt haar gasten met warmte en gastvrijheid. De vier luxe suites, ingericht met antieke meubelen en kunst, liggen precies boven de historische wijnkelder waar sinds 1841 de beroemdste wijnen liggen te rijpen.

Tenuta Montanello €
De kamers en appartementen van deze agriturismo zijn ingericht in de rustieke stijl van Piemonte. Een groot park voor excursies en wandelingen ligt in de directe omgeving.