Spello, het charmant dorp in Umbrië

Spello is een buitengewoon charmant dorp in Umbrië. Denk aan zachtroze huisjes versierd met bloemen, smalle straatjes en gezellige bewoners. Wie Spello bezoekt, kan niet anders dan verliefd worden op dit charmante gehuchtje…

Spello is gebouwd op de zuidelijke helling van de Monte Subasio in Umbrië en telt nog geen negenduizend inwoners. Het lijkt er alsof de tijd heeft stilgestaan; het is er rustig, de straatjes zijn steil en smal en de huizen middeleeuws. Maar de geschiedenis gaat nog verder terug dan de middeleeuwen. Het waren de Etrusken die de nederzetting stichtten en de huidige naam van het dorp is afgeleid van Hispellum, zoals de Romeinen het plaatsje noemden. Uit de Romeinse tijd staat nog een aantal monumenten overeind, waaronder de Porta Venere, Porta Consolare en de resten van een amfitheater.

Fresco voor thuis

Samen met fotograaf Matteo betreden we het dorpje via de Porto Consolare en lopen omhoog via de Via Sant’Angelo, een steile straat met aan weerszijden smalle steegjes. De straatjes staan vol met bloembakken, waarin felrode, roze en oranje bloemen bloeien. Overal in Spello kom je dit soort kleurrijke taferelen tegen, die het plaatsje een uniek karakter geven. We lopen verder en komen bij het Piazzetta Mazzoni, een klein pleintje waar veel te zien is. Niet alleen is hier een eeuwenoud fresco bewaard gebleven van de Cappella Sant’Anna, maar ook vind je er de werkplaats van Elvio Marchionni. Een schilder die de paus heeft geportretteerd, al zul je de bescheiden kunstenaar dit nooit zelf horen vertellen. Waar Marchionni wel graag over praat, zijn de kunstwerken die staan opgesteld tegen de muren van zijn studio. Ze houden het midden tussen een fresco en een schilderij en Marchionni noemt ze ‘strappi’, een woord dat komt van strappare, dat ‘wegrukken’ of ‘afscheuren’ betekent. De kunstenaar schraapt stukken stucwerk van muren af en plaatst die op canvas. Pas daarna begint hij met schilderen. Het resultaat is verbluffend, alsof je een fresco zo uit een monumentaal pand van de muur hebt getrokken en op een doek hebt geplaatst.

Lelijk schildertje

Echte fresco’s – die nog op de muur zelf zitten – kun je bewonderen in de kerk Santa Maria Maggiore uit 1285. De mooiste stammen uit 1501 en zijn te vinden in de Baglionikapel. Vader van de prachtige fresco’s is renaissanceschilder Bernardino di Bitto, die ook wel ‘Pinturicchio’ werd genoemd (vrij vertaald: lelijk, klein schildertje). Deze bijnaam is nu een geuzennaam en past in het rijtje beroemde renaissanceschilders. Hoe Pinturicchio er ongeveer uit moet hebben gezien, kun je zien op de linker muur van de kapel. Daar schilderde hij zijn gezicht in een lijst – dat in zijn eigen werk niet eens zo lelijk is. Ook opdrachtgever Baglioni, aan wie de kapel zijn naam dankt, kreeg een plekje op de muur. In de kapel zijn drie gedetailleerde taferelen afgebeeld, die bol staan van de symboliek. Pinturicchio had twee jaar nodig om de fresco’s te voltooien, waarbij hij pauze hield in de winter, omdat het in die tijd simpelweg te koud was om te schilderen. Vergeet niet twee euro mee voor de verlichting, anders kun je weinig zien van het werk!

Terug naar de basis

We vervolgen onze tocht naar hotel-restaurant La Bastiglia, dat even buiten het dorp ligt. Het hotel ligt hoog op een heuvel, waardoor je prachtig uitzicht hebt vanaf het terras. Veertien jaar lang stond La Bastiglia bekend als prestigieus restaurant met een Michelinster, maar kortgeleden besloot eigenaar Luca te wisselen van chef. ‘We merkten dat het publiek weer terug wil naar de basis, naar typisch Umbrische producten. Niet te veel poespas, maar gewoon goed en eerlijk eten. De Umbrische keuken leent zich hier uitstekend voor. We hebben het menu en ook de prijzen aangepast, maar het niveau is nog altijd hoog. Bij ons krijg je de pure smaken van de regio, maar aan ieder gerecht wordt een creatieve draai gegeven.’ Luca biedt ons een hartig taartje aan dat werkelijk overheerlijk is.

Tartufo

Nu onze eetlust is opgewekt, bezoeken we La Cantina di Spello, het meest legendarische restaurant van het dorp. Hier wordt gekookt met louter producten van eigen land. Honderd procent biologisch, honderd procent lokaal geproduceerd. Paolo Ercolani, een kale man met pretogen, heet ons hartelijk welkom en vertelt honderduit over zijn zaak. ‘Ik ben een expert op het gebied van Umbrische producten’, zegt hij onbescheiden, en hij vervolgt lachend: ‘Ik proef ze allemaal zelf. Dat is me wel aan te zien, hè?’ Inderdaad, het schort dat Paolo draagt kan zijn reserves niet verbloemen. Maar er is nog iets anders fors dat onze aandacht trekt: een donkere zomertruffel van zeker tien centimeter. ‘Vanochtend gevonden!’ roept Paolo blij, terwijl hij onze blikken volgt. ‘Al van kinds af aan ga ik op truffeljacht. Dat vind ik zo leuk om te doen! Lekker met de honden op pad. Wil je even ruiken? Wacht, jullie hebben vast honger. Ga toch zitten!’ In een oogwenk zijn we aan tafel geïnstalleerd onder de oud-Romeinse bogen van zijn gezellige zaak. Paolo trakteert ons op zoutloos brood met pittige, Umbrische olijfolie, gevolgd door een taartje van rode aardappel, parmezaancrème en porcini. Dan volgt een berg tagliatelle met vers geschaafde truffel. De vitello tonnato moeten we ook proberen, want die is gemaakt van echte Chianinarunderen. Malser vlees zou er niet bestaan. Matteo geniet van de rode wijn met de naam ‘Scacciadiavoli’ (Verjaagt duivels), vernoemd naar een duivelbezweerder die ooit in de nabije heuvels leefde. Terwijl we de lunch afsluiten met koffie en gekleurde ciambelle, donutvormige koekjes, besluiten wij om ons hier permanent te vestigen en oppert Matteo het idee om op de terugweg even langs het wijnhuis van Scacciadiavoli te rijden.

Een beetje vreemd…

Voordat we aan de terugweg beginnen, verkennen we de winkeltjes van Spello. Er is genoeg te zien en te proeven: van handgeschilderd keramiek tot olijfolie, van wijnwinkeltjes tot delicatessenzaakjes met truffelproducten, kaas en worst. Opvallend is dat veel zaakjes in Spello de aandacht trekken met ballen. Coglioni del mulo, muilezelballen en coglioni di nonno, de ballen van opa. Gelukkig hebben we het hier over smakelijke salami’s van varkensvlees in een korte, bolle vorm. Teresa, eigenaresse van een leuk delicatessenwinkeltje, kan ons ook niet precies uitleggen waarom de worsten zo worden genoemd. Wel zegt ze praktisch: ‘Een muilezel is een kruising tussen een paard en een ezel. Hij kan zich niet voortplanten, dus zijn ballen gebruikt ‘ie toch niet!’ Geen speld tussen te krijgen. En over die van opa beginnen we maar niet.

SPELLO GIDS

Slapen in Spello

Castello di Gallano €€
Dit prachtige elfde-eeuwse kasteel is gelegen in de Umbrische natuur vlak bij Spello. Het gerenoveerde castello heeft alle ingrediënten in huis voor een heerlijke vakantie, van zwembad tot verrukkelijke gerechten.

Hotel La Bastiglia €€
Dit charmante hotel bevindt zich in een oude molen, waarin naast comfortabele slaapkamers ook een restaurant en spa zijn gevestigd. Op het terras kun je een verfrissende duik nemen in het panoramisch zwembad.

Forte di Sorgnano €€
Forte di Sorgnano is een fijne agriturismo te midden van groene heuvels. De prachtige kunstschatten van Umbrië, waaronder Spello, Perugia en Assisi, zijn goed bereikbaar. Op het landgoed vind je een sfeervol restaurant, zwembad, speeltuin en een klein wellnesscentrum.

Eten in Spello

La Cantina di Spello
Een sfeervol restaurant waar louter gewerkt wordt met biologische, lokale producten. Paolo Ercolani laat zijn gasten graag genieten van de lekkerste Umbrische specialiteiten. Via Cavour

Pinturicchio
In het hart van Spello, vind je Ristorante Il Pinturicchio waar traditie en eenvoud hoog in het vaandel staan. Hier geniet je niet alleen van heerlijke lokale gerechten, maar heb je bovendien
ook de keuze tussen 200 Italiaanse wijnen. Largo Giuseppe Mazzini 8

Bar Giardino Bonci
Toegegeven, het meubilair in de grote tuin van deze bar is niet erg sfeervol, maar het uitzicht is fenomenaal. Een ideale plek om te genieten van een glas wijn vergezeld van antipasti. Via Garibaldi 10

fotografie: Matteo Carassale