Oude ambachten in Perugia

Wij bezochten Perugia. Niet per se voor de monumenten, de chocola of de jazzmuziek. Nee, dit keer kwamen we voor de artgiani. Ambachtslieden die eeuwenoude tradities in leven houden en je mee terug in de tijd nemen.

Fotografie: Matteo Carassale

We beginnen bij een van de meest bijzondere werkplaatsen van Perugia: het Laboratorio del Tessitura Giuditta Brozzetti. Hier worden stoffen geweven met traditionele patronen uit de vroege renaissance. In die tijd stond Perugia bekend om zijn tovaglie perugine, kostbare kleden met een ingeweven patroon in verschillende kleuren. De stoffen werden veel gebruikt als altaarkleden in de kerken van Centraal-Italië, en je ziet ze vaak afgebeeld op schilderijen op schilderijen uit de renaissance. Catherina de’ Medici kreeg er zelfs een aantal mee in haar bruidsschat. Na de renaissance raakten de kleden uit de mode en in de vergetelheid, todat Giuditta Brozzetti de oude weeftraditie herontdekte. In 1921 opende ze een werkplaats waar ze weer tovaglie perugine ging weven. De stoffen vonden gretig aftrek en werden gebruikt voor gordijnen, kussens, kleding en tafelkleden. Vandaag liggen ze minder goed in de markt, maar Giudetta’s achterkleindochter Marta houdt de werkplaats nog steeds open. Al is het financieel zwaar. ‘De crisis heeft ons hard geraakt. Alle zaken waaraan ik mijn stoffen verkocht zijn inmiddels gesloten. Ik kan niet leven van wat we produceren, maar wel bijverdienen met rondleidingen aan toeristen en scholen. De liefde voor het vak is wat me drijft om de werkplaats open te houden. En gelukkig is mijn man tandarts…’

Glas-in-nood
Aan de andere kant van de stad is nog een bijzondere werkplaats te vinden: Studio Moretti Caselli. Hier worden de mooiste glas-in-loodramen gemaakt. Oprichter was Francesco Moretti, die glas gebruikte alsof het canvas was. Zijn ramen lijken net een schilderij. Maddalena Forenza, achter-achterkleindochter van Moretti, leidt ons rond door de werkplaats, waar veel intrigerende dingen te zien zijn. Het hoofd van Jezus bijvoorbeeld, een stuk uit het Laatste Avondmaal, dat bij het branden gebarsten is en opnieuw moest worden gemaakt, maar ook hele ramen die niet verkocht zijn. Overal hangen en staan schetsen van Bijbelse taferelen of streng kijkende pausen. Er is een kamer met glazen potjes vol kleurstof, een beschilderde zaal met openhaard en natuurlijk de ovens. Het is een unieke plek. Maddalena wijst ons op het portret van een vrouw in een blauwe jurk: ‘Mijn over-overgrootvader wilde laten zien dat glas-in-lood geen mindere kunstvorm was. Dat toonde hij aan door middel van dit raam. Het is net zo gedetailleerd als een schilderij, maar nog veel intenser van kleur. De loodlijnen zijn haast niet te zien, zo goed heeft hij ze opgenomen in het ontwerp.’ Maddalena, vijf generaties later geboren, leerde het vak van haar moeder, die het op haar beurt weer van haar ooms had geleerd. ‘Ik werk in opdracht van kerken en particulieren. Soms creërend, dan weer restaurerend. Maar we verdienen helaas niet genoeg, dus hebben we besloten het atelier open te stellen voor publiek. Voor 5 euro kun je een rondleiding krijgen van 2 uur.’ En we moeten zeggen, dat is zeker een aanrader!

Maatpakken
Wie nog wel van zijn oude ambacht kan rondkomen, is de 84-jarige Augusto Lemmi. In 1948 begon hij, nét van de middelbare school, een herenmodezaak met maatpakken. Inmiddels heeft hij meerdere zaken, maar nog altijd wordt hier alles steek voor steek met de hand in elkaar gezet. ‘Een naaimachine komt er bij ons niet in!’ roept Signor Lemmi. ‘Het maken van een pak kost hier dan ook behoorlijk wat tijd. Sneller dan in veertig uur kun je geen jasje maken. En die uren moeten worden betaald.’ zegt de oude kleermaker. We mogen even een kijkje nemen in de werkplaats, waar een stel bejaarde mannen in de weer is met naald en draad. ‘Als Gualtiero en Nico er niet meer zijn, dan houdt het voor ons op’, vertelt Lemmi. ‘We zijn dringend op zoek naar opvolging, maar er is niemand die het werk wil overnemen. Het duurt jaren om dit vak te leren. Jaren waarin je niets verdient. In deze tijden is niemand meer bereid dat offer te maken.’ Ondanks zijn leeftijd is Signor Lemmi nog in zijn winkels te vinden. Zijn zoon Vittorio en zijn dochter Antonella zijn ook in het bedrijf actief. De familie maakt lange dagen, van 8 tot 8. ‘Maar we nemen altijd wel uitgebreid tijd voor de lunch.’ Tja, Italianen…

ETEN & DRINKEN

Pasticceria Sandri
Deze pasticceria is een plaatje in vele opzichten: de taartjes en chocolade zien er geweldig uit, het plafond is versierd met fresco’s en het personeel is chic gekleed in rode jasjes. En je krijgt er ook nog goede koffie en zoetigheden van topkwaliteit! Probeer de torciglione, een zoete specialiteit van Perugia in de vorm van een slang die in zijn eigen staart bijt. Corso Vannucci 32

Osteria a Priori
Het lijkt een klein wijnwinkeltje en je zou het zo voorbij lopen. Niet doen, want hier kun je niet alleen wijn, olie en andere Umbrische producten kopen, maar ook erg lekker eten voor een zeer redelijke prijs. Je kunt hier zelfs al voor 9 euro een goede lunch met water of wijn krijgen. Via dei Priori 39

Pizzeria Mediterranea
Vlak bij het Piazza IV Novembre kun je voor 5 euro een goede pizza eten. In dit gezellige kleine tentje komen de Italianen zelf ook graag. Via Cipriano Piccolpasso 149

Gelateria Dolce Bio
Dit ijszaakje in de hoofdstraat verkoopt biologisch ijs en heeft een maandelijks wisselende, vaak bijzondere ‘smaak van de maand’. Corso Vannucci 93

Punto di Vista
Op dit gezellige terrasje met prachtig uitzicht kun je tot half twee ’s nachts blijven borrelen. Via Indipendenza 2

SLAPEN

Castello di Monterone
Een goed onderhouden middeleeuws kasteel aan de rand van de stad. Hier ga je echt terug in de tijd. Je slaapt in oude kasteelkamers met dikke muren en kleine raampjes en wordt omringd door antiek. Rondom het kasteel zijn mooie tuinen en terrasjes aangelegd waar het goed toeven is. Ook zijn er een zwembad en sauna aanwezig. Strada Montevile 3, Castello Di Monterone

Fontana Maggiore €-€€
In een rustig hoekje, pal achter het Palazzo dei Priori, liggen drie gezellige appartementjes: Perla, Oro en Argento. Je hebt hier de beschikking over een eigen keukentje, airconditioning en wifi. Het mooiste aan deze appartementen is de locatie: centraler dan dit wordt het niet. De Fontana Maggiore en de kathedraal liggen hier letterlijk aan je voeten. Via della Gabbia 11, resortfontanamaggiore.com