Terug naar overzicht
de pieta

Dit wereldberoemde beeld is het enige kunstwerk dat Michelangelo ooit signeerde

Michelangelo Buonarroti is een van de beroemdste kunstenaars allertijden. Toch zou hij slechts één van zijn werken hebben gesigneerd. En dat beeld, de Pietà, is nog altijd te zien in de Sint-Pietersbasiliek, in Vaticaanstad. Wat vertelt hij ons met deze beeltenis van (de opvallend jonge) Maria en Jezus? 

Michelangelo Buonarroti was nog maar in de twintig toen hij in 1498 door een Franse kardinaal gevraagd werd een beeld te ontwerpen, vermoedelijk voor zijn praalgraf in de Sint-Pietersbasiliek. Zo’n kostbaar graf was nogal in de mode in de renaissance: het was de ideale manier om het nageslacht eraan te herinneren hoe belangrijk en rijk de voorouders waren geweest. De Franse kardinaal, waarschijnlijk Jean Bilheres de Lagraulas genaamd, had precies voor ogen wat voor beeld het moest worden: ‘een in gewaad gehulde maagd Maria met de dode Christus in haar armen,’ zo noteerde hij in het contract.

Jonge en lieflijke Madonna
Michelangelo vertrok naar Carrara, de stad van marmergroeven. Hij koos een stuk marmer – volgens hem het mooiste dat hij ooit zag – en beitelde er een nogal onconventionele weergave van Maria en Jezus uit. Waar Maria hiervoor vooral afgebeeld was als een oudere vrouw die de tragiek van een overleden zoon met zich meetorst, was Michelangelo’s Maria juist jong en lieflijk. Het leverde hem de nodige kritiek op. Want hoe kon zo’n bleu meisje een zoon van 33 jaar hebben? Volgens Michelangelo was het antwoord op die vraag buitengewoon simpel: zij die hun maagdelijkheid bewaren zouden  lang een jeugdig uiterlijk behouden. Ook gaan sommige kunsthistorici ervanuit dat zijn Madonna zo’n jeugdige uitstraling had omdat Michelangelo zich liet inspireren door een beroemde frase van de dichter Dante Alighieri: ‘Moeder Maagd, dochter van uw Zoon’.

Stiekem signeren
Ondanks de discussies over de leeftijd van Maria was men het wél eens over de schoonheid van het beeld. De beroemde kunsthistoricus Vasari schreef erover in zijn beroemde werk De Levens van de grootste schilders, beeldhouwers en architecten: ‘Geen dode kan meer op een dode lijken dan deze gestalte en toch zijn alle ledematen van zeldzame schoonheid. Oneindig mild is de uitdrukking op het gelaat, zo kunstig als het aderstelsel onder de huid is weergegeven.’ Ook de bezoekers van de Sint- Pieter waren onder de indruk. Toen Michelangelo tussen reizigers uit Lombardije naar zijn beeld stond te kijken, vroeg iemand zich hardop af wie dit mooie werk had gemaakt. Een andere omstander antwoordde: ‘Onze Gobbo, uit Milaan’. Uit woede dat iemand anders met de eer zou strijken, sloot Michelangelo zich ’s avonds op in de kerk om stiekem zijn handtekening in de sjerp van Maria te beitelen.

LEES OOK: Dit wist je nog niet over La Primavera van Sandro Botticelli

Glazen wandje
Helaas voor Michelangelo bleef het niet bij die ene signering. Op 2 mei 1972 ging een man de Pietà te lijf met een hamer die hij onder zijn regenjas vandaan toverde. Terwijl hij de woorden ‘Ik ben Jezus Christus’ schreeuwde, kreeg Maria meerdere klappen en verloor ze een deel van haar gezicht. Christus bleef ongedeerd. Nadat de dader was opgepakt, verklaarde hij te geloven de zoon van God te zijn maar Maria niet als moeder te herkennen. Het beeld kon gerestaureerd worden, maar Christus en Maria zitten nu voor altijd achter een glazen wandje.

De Pietà staat aan de rechterkant van het Schip van de Sint-Pietersbasiliek in Vaticaanstad.

LEES OOK:

Wil je dagelijks de laatste nieuwtjes en leukste vakantietips van Italië? Volg De Smaak van Italië op Facebook!