Zondagse ontdekkingen in Gerace in Calabrië

Feestelijk zijn ze altijd, de zondagen in Italië. Het wekelijkse moment dat het hele land er stijlvol aangekleed met familie en vrienden op uittrekt naar de mooiste picknicks of de beste stranden. Jos van den Bergh deelt zijn tips over die zondagen. Dit keer over Gerace in de regio Calabrië.

Niet overal in het diepe zuiden van Calabrië gaan op zondagmiddag de vlaggen uit als je met twee Nederlandse auto’s het dorp binnengereden komt. Een aantal jaar geleden overkwam het mij.

Na een middag met vrienden het nationale park van de Aspromonte verkend te hebben, was de sfeer in een dorpje aan de voet van de bijna 2.000 meter hoge Montalto ineens anders dan we van Zuid-Italië gewend zijn. Nauwelijks hebben we onze auto’s op de centrale piazza geparkeerd of deze hoger gelegen plek stroomt vol met ‘bezorgde’ locals. Vooral mannen met bovenmatige interesse in onze gele kentekenplaten.

San Luca

We zijn tegen het einde van de zondagmiddag in San Luca in Aspromonte aangekomen, zo blijkt later. Tot dan geen beeld bij dit dorp en dat kon ook niet, want bewegwijzering ontbreekt in dit deel van de provincie Reggio di Calabria. Dat geldt trouwens ook voor de ontvangst op je telefoon. San Luca blijkt een vervallen plaats aan de bedding van een drooggevallen rivier in de ruwe bergen van de Aspromonte. Hoewel de natuur rond dit naar de heilige Lucas genoemde oord overweldigend mooi is, spelen er rond dit dorp veel minder fraaie dingen. Hier in dit verlaten berggebied pakt de problematiek van het zuiden namelijk de hoofdrol en daarmee is het beter om de reis snel te vervolgen naar een fijnere ontdekking. Gelukkig ligt op een andere uitloper van de Aspromonte-bergen Gerace, slechts 33 kilometer verder. Een historisch stadje met Griekse wortels en een byzantijnse ziel. Met misschien ook wel de mooiste borgo van deze zuidkust.

In Gerace

De lijn tussen typisch Zuid-Italiaanse problemen en de toeristische aantrekkingskracht blijft ook in de streek rond Gerace flinterdun. Maar het stadje is meer gericht op toerisme dan onze eerste ‘ontdekking’ van die ’s zomerse avond. Eenmaal boven op de rots in het centro storico van Gerace heb je nog altijd fantastisch uitzicht op het nationale park van de Aspromonte, terwijl aan de andere kant de blauwe zee zich laat zien.

Calabrese stranden

De stad ligt hoog en aan de ene kant kijk je diep de bergen in en aan de andere kant zie je het lint van kustplaatsen en Calabrese stranden liggen. Stranden waar het water nog echt blauw is en waar je naast wat locals uit de provincie Reggio di Calabria eigenlijk nooit geen buitenlanders tegenkomt. Iets dat ook geldt voor het uitgestrekte en veelal totaal verlaten Parco Nazionale dell’Aspromonte. Alleen op zondag zorgen de talrijke picknickplaatsen voor het nodige leven in de bossen, als de stedelijke families uit de agglomeratie van Reggio di Calabria het gebied in trekken.

Cultureel erfgoed

Terug naar het fraaie centrum van Gerace. In tegenstelling tot het arme San Luca blijkt dit stadje mooi gerestaureerd en zie je overal dat er aandacht is voor het behoud van het culturele erfgoed van de stad. En erfgoed is er genoeg. Vooral religieus van aard, zoals wel vaker in Italië, en tegenwoordig minder grootschalig aanwezig dan in het verleden. Na verluid was de stad Gerace eeuwen terug zo vroom dat er zo’n zestig kerken stonden. Vandaag zijn dat er slechts nog een tiental, waarvan het grootste deel leeg staat en niet meer voor goddelijke doeleinden wordt gebruikt.

Betrekkelijke rust

Bezienswaardig zijn met name de Cattedrale di Santa Maria Assunta, de grootse duomo van Calabrië, en de San Francesco kerk. Druk is het hier niet want buitenlandse bezoekers kom je er zelfs in augustus nauwelijks tegen en je zoekt in Gerace dan ook tevergeefs naar massatoerisme. Deze betrekkelijke rust maakt deze ‘Griekse’ stad op de rotsen dan ook om meerdere redenen tot een interessante ontdekking. Een lokale winkelier legt me tijdens ons bezoek uit waarom het toerisme hier zo kleinschalig blijft. Met gedempt volume en subtiel wijzend in de richting van San Luca laat hij zich ontvallen: “We hebben hier nog altijd mensen die alleen maar willen eten, er niet voor wensen te werken. Daarom is het niet handig als er teveel toeristen naar Gerace komen. Maar ik ben blij dat jullie er zijn hoor.” Ik besluit vriendelijk te glimlachen en er maar niet verder op in te gaan, want snap als geen ander dat hier verhaald wordt over de nog altijd dunne lijn tussen ambitie en historische problemen.

Heerlijke sfeer

Zie bovenstaande verslaggeving echter niet als een reden om deze belangrijke culturele schat van de provincie Reggio di Calabria links te laten liggen. In Gerace hangt namelijk een heerlijke sfeer en de problematiek van het zuiden wordt doorgaans goed weggehouden bij de bezoekers. Sterker nog in deze vroegere sleutelstad van de Magna Grecia zijn zeker in het seizoen best wat leuke winkeltjes, diverse barretjes met terrassen en genoeg bezienswaardige plekken aanwezig die een bezoek aantrekkelijk maken. Daarnaast kun je zowel in de stad als net buiten de muren van de borgo prima eten, is er door het ontbreken van de toeristenstromen nog een op en top authentieke beleving mogelijk.

Hooggelegen arendsnest

Mooi opgeknapt is het oude centrum van dit bijna drieduizend zielen tellende stadje. De historie gaat terug tot de oudheid en ook de romeinen hadden belangstelling voor dit hooggelegen arendsnest. In de Byzantijnse tijd is de stad een belangrijk politiek centrum en ook later behoudt het lang een relevante rol in Calabrië. Vandaag de dag valt de grote kathedraal uit de 11e eeuw op, zoals gezegd de grootste kerk van dit deel van Italië en gebouwd met pilaren van een gesloopte oude Griekse tempel uit de buurt. Dat moet een heel gesleep geweest zijn duizend jaar terug.

Koningin Paola

In één van de andere overgebleven kerken van Gerace, de Chiesa San Francesco, kun je het praalgraf van de vader van koningin Paola bewonderen, onderdeel van het prachtig versierde interieur. Neem verder ook even tijd naar de kasteelruïne te lopen, want het prachtige uitzicht op de Aspromonte-bergen dat je vanaf hier hebt, is bijzonder fraai. Zeker als de zon in de zomer laat onder gaat en de hemel achter de Aspromonte-toppen bij het vallen van de avond langzaam oranje kleurt

Restaurant

Een zondagmiddag vullen in Gerace is dus geen enkel probleem en zodra de avond valt zijn er diverse restaurants waar je geheel in Calabrese traditie goed kunt eten. De prijzen zijn in dit deel van Italië bijna gênant laag, zonder dat je er ook maar enige kwaliteit voor hoeft in te ruilen. Met ons gezelschap kozen we voor een restaurant beneden aan de citadel. Een in lokale gerechten gespecialiseerd restaurant aan de doorgaande weg richting het noorden. Een weg met een bedenkelijke reputatie zo blijkt later.

Het beste van twee werelden

Zoals gebruikelijk is de maaltijd fantastisch. Tussen zee en bergen levert la cucina calabrese namelijk standaard fantastische eetervaringen op, het beste van twee werelden. En terwijl de avond valt passeren aan tafel de tegenstellingen van deze dag in de ‘teen’ nog even de revue. Enerzijds imponeert het Parco Nazionale dell’Aspromonte met de fenomenale natuur, anderzijds zijn de problemen van Zuid-Italië nergens zo dichtbij en voelbaar als hier aan de zuidkust. Het natuurpark met vanaf de Montalto het geweldige uitzicht op de immer rokende Siciliaanse Etna-vulkaan, die vanaf hier weliswaar 100 kilometer verderop aan de overkant van het Stretto di Messina ligt, maar vanaf de top van de 1955 meter hoge Montalto ineens binnen handbereik lijkt. Ook het natuurschoon, de verlaten bergen en de autotocht over smalle slingerende weggetjes richting Gerace blijft echt een aanrader. Wel vooraf tanken, want er zijn tientallen kilometers zonder benzine of diesel en tussen het ski-dorp Gambarie in het hart van het park en de kustweg langs de onderkant van Calabrië is verder niets dan natuur.

Cowboyverhalen

Na het diner verlaten we laat in de avond Gerace om via Taurianova richting de havenstad Goia Tauro aan de noordkust van Calabrië te rijden. Het is inmiddels donker, echt heel donker geworden. Op weg naar ons verblijf blijkt vervolgens opnieuw de wankele balans tussen de toeristische activiteiten en de mediterrane problemen in deze regio. Niet heel verrassend want Goia Tauro, het eindpunt van de weg die bij Gerace richting het noorden de bergen in slingert, blinkt ook niet uit vanwege haar smetteloze reputatie. Al jaren doen talrijke cowboy-verhalen over deze havenstad de rondte. Vanwege de aardedonkere haarspeldbochten duren de bergen die Gerace met de noordkust verbinden eindeloos.

Vakantievreugde

Telefoonontvangst is hier wederom niet aan de orde en halverwege de duistere rit valt nog een vreemde in de bocht geparkeerde auto op. In het aardedonker zit er een fors postuur alleen op de achterbank. Om één of andere redenen verbazen dit soort duistere tafereeltjes hier niet en laten ze je nogmaals beseffen dat er naast vakantievreugde in dit gebied ook al jaren ‘gedoe’ bestaat.

Strada Provinciale 1

Terug aan de noordkant van de teen vertellen we onze Italiaanse vrienden de volgende morgen over het bezoek aan Gerace en de Aspromonte. We refereren nog eens aan het voortreffelijke diner en noemen terloops nog even de ultiem donkere Strada Provinciale 1 met de man die daar midden in de nacht alleen in een auto zijn leven zat te overpeinzen. “Nooit meer doen. De SP1 staat bekend als de Weg der Ontvoeringen, daar moet je na het invallen van de duisternis maar niet meer komen,” zo antwoorden de locals tot onze verbijstering nogal nonchalant.

Superstrada

Nu maak ik me nooit zo druk over dit soort verhalen als ik op reis ben. Het zijn juist deze belevenissen die duidelijk maken dat mooi en problematisch rond de Aspromonte daadwerkelijk dicht bij elkaar liggen. En daarmee wordt natuurlijk niets nieuws verteld, de historie van het gebied is bekend, de armoede is nog lang niet overal opgelost en de invulling van de rol van de lokale overheid wisselt per gebied. Laat je daar beslist niet door tegenhouden om Gerace en omgeving met een bezoek te vereren. Ook in dit arme deel van Calabrië krabbelt het toerisme langzaam op, heeft internet ook hier de wereld geopend en gaat de tijd snel verder. Mediterrane issues of niet.

De pure Italië-ervaring

Per saldo biedt het achterland van Reggio di Calabria juist nog die pure Italië-ervaring en als bezoeker heb je eigenlijk nooit last van lokale problematiek. Je wordt als Nederlander hier eerder met groot enthousiasme ontvangen en de bewoners doen er alles aan om het je naar de zin te maken. Daarbij verdienen de bezienswaardigheden van deze provincie eigenlijk ook meer aandacht dan ze tot op heden krijgen. De mooie borgo van Gerace voorop, maar ook de lokale keuken, de heerlijke stranden met de azuurblauwe zee en het overweldigende natuurschoon van de Aspromonte verdienen beter. En met een beetje kennis van de taal, alhoewel het lokale dialect soms behoorlijk afwijkt van het italiano standard, ontstaan er hier langs de kust ook nog eens interessante dialogen met de Calabrese bevolking.

Comfortabel alternatief

Zet die ontdekking van de Griekse wortels en Byzantijnse ziel daarom maar gewoon een keer op de agenda. Voor wie toch nog een beetje aarzeling heeft kan ik vertellen dat er voor de ‘Weg der Ontvoeringen’ een comfortabel alternatief bestaat. De tunnel van de Superstrada tussen Gioiosa Ionica en Rosarno brengt je in pak ‘m beet een uur van de zuid- naar de noordkant of andersom. Een route zonder duistere types en eindeloos nachtelijk bochtenwerk maar daarmee ook een andere waardevolle ontdekking. Eentje die laat zien dat je hier gewoon af en toe moet terugkomen. Gerace kan het om meerdere redenen goed gebruiken.

Bekijk ook:

Zien & doen

Calabrië: zo vier je vakantie aan de kust der Goden

 

 

 

 

• Jos van den Bergh (1973) werkt al jaren in de Nederlandse mediawereld maar komt al minstens zo lang in elke uithoek van de Laars. Voor ons blijft hij dat nog even doen, rijdt hij kriskras door de Laars en deelt hij zijn tips over de talrijke zondagse ontdekkingen die het land rijk is.