Op 25 april vierde heel Italië la Festa della Liberazione, de Italiaanse versie van onze Bevrijdingsdag. Eerlijkheidshalve moet ik bekennen dat ik de betekenis van deze feestdag niet echt begreep. De Italianen waren immers niet helemaal vrij van zonden, dus om nu ieder jaar Bevrijdingsdag te vieren, klinkt een beetje raar. De meest gangbare versie is de overwinning van de Italiaanse partizanen op het fascisme en Mussolini. Hoe dan ook, 25 april is een feestdag in onze favoriete laars.
Voor mij een prima gelegenheid om mij in het feestgedruis te storten. Als ik immers iets geleerd heb van feestdagen, is dat Italianen en masse feestvieren en dat ze dat het liefst buiten doen. Dus vol verwachting toog ik naar Siena om deze dag volop mee te vieren. Al snel kwam ik erachter dat er weinig te vieren viel. Oké, er was op een bepaald moment een fanfare die met groot gevolg en veel vlaggen richting Piazza del Campo marcheerde. Daar hielden diverse mensen, waaronder de burgemeester, speeches waarin met ferme bewoordingen de waarde van vrijheid beklemtoond werd. Het leek meer op een politieke bijeenkomst. Enigszins verward zocht ik een plekje bij mijn favoriete bar en bestelde een spritz. Aan de bar raakte ik aan de praat met de bardame en ik vroeg haar wat nu precies gevierd werd op 25 april. En precies zoals ik dacht, het is ingewikkeld.
Met name tijdens de Tweede Wereldoorlog was de rol van Italië, op z’n zachtst gezegd, dubieus, zo legt ze me uit. De helft van het land steunde ultrarechts, de andere helft niet en koos (noodgedwongen) voor de socialistische en communistische kant. Die pakten zich samen een vormden een front: de partizanen. De partizanen waren dus de verzetsstrijders tegen de eigen fascistische regering en je kunt je indenken dat er een soort van burgeroorlog gaande was. Geen Italiaan zal dat overigens bevestigen. Gaandeweg kregen de geallieerden de overhand en steeds meer Italianen kozen de kant van de partizanen. Die dubbelrol wordt tot op de dag van vandaag gevoeld. De partizanen kregen meer voet aan de grond en toen de geallieerden oprukten in Italië, marcheerden de partizanen openlijk naar Rome. Mussolini kreeg het Spaans benauwd en vluchtte. In Milaan kregen de partizanen hem te pakken. De afloop daarvan staat in de geschiedenisboeken. De bardame gaf me een nieuwe spritz en vervolgde haar verhaal.
Met het vieren van deze feestdag staat Italië stil bij de waarde van vrijheid, juist omdat ze zelf die vrijheid niet altijd goed hebben ingeschat. Dat is dan ook de reden dat het zo politiek beladen is en waarom het socialisme en het communisme in Italië nog zo rijkelijk vertegenwoordigd zijn. Ik was intussen stil geworden. Ik had me nooit gerealiseerd hoe beladen de dag voor Italianen is en snap nu ook waarom het vieren van vrijheid hier een extra dimensie heeft gekregen. Op de achtergrond klonk het Italiaans volkslied en ik kreeg er kippenvel van.
Ciao,
Mark
