Zuid-Tirol: boerentradities en eindeloze natuur

Fotograaf Barbara Groen bezocht Zuid-Tirol in september en legde er de mooiste beelden vast, zodat ook jij in het najaar richting Noord-Italië wilt vertrekken.

Als in de herfst het gros van de toeristen huiswaarts keert, begint in de Zuid-Tiroolse Dolomieten het grote genieten. Dan start het hoogseizoen voor de mooiste culinaire producten én vindt de traditionele Almabtrieb plaats.

Fotografie: Barbara Groen

Almabtrieb: een boerentraditie

De Alpen, waar de Dolomieten onderdeel van zijn, kennen een grote populatie runderen, schapen, geiten en paarden. Voordat de winter begint, wanneer het te koud en gevaarlijk is op de weides voor zowel mens als dier, worden de beesten teruggehaald naar het dal. De maanden september en oktober staan in Zuid-Tirol grotendeels in het teken van deze terugkeer. De dieren worden dan van grote hoogte (de almen) terug gedreven naar het dal, waar ze op stal worden gezet. Deze drijftocht heet de Almabtrieb, een boerentraditie die groots wordt gevierd. In Selva (ook wel bekend als Wolkenstein), het hoogstgelegen bergdorp in Val Gardena, wordt de Almabtrieb ingeluid door de priester. In het kleine kapelletje in het dorp wordt een dankbetuiging uitgesproken aan de Schepper, dat de koeien ongeschonden het seizoen zijn doorgekomen. Na deze kleine en intieme bijeenkomst gaat de stoet bergafwaarts.

Versierde koeien

Voor deze tocht worden de koeien uitgedost met slingers, bellen, bloemen en afbeeldingen van Maria of andere beschermheiligen. Vooraan de stoet loopt de Moarkuh, de leider. Mannen in lederhosen slaan met meterslange zwepen in de lucht, wat een enorme knal oplevert tussen de bergen. Dit doen ze om de boze geesten weg te jagen en om het dorp te beschermen. Selva is de perfecte plek om de Almabtrieb te aanschouwen, vanwege het prachtige decor waartegen het zich afspeelt. Als de koeien eenmaal op stal staan, begint het feest pas echt. Inwoners van dorpen in de weide omgeving verzamelen zich in tenten voor muziek, heel veel eten en natuurlijk de nodige alcoholische versnaperingen. Het uitbundigste eindfeest
wordt georganiseerd in Canazei, een dorpje op een half uurtje rijden van Selva. Er wordt traditioneel gedanst, muziek gemaakt en op alpenhoorns geblazen.

Grensgerechten

Tijdens de Almabtrieb wordt goed duidelijk dat Zuid-Tirol grenst aan Oostenrijk. Vrijwel alle plaatsnamen zijn tweetalig aangeduid, en in veel dorpjes wordt zowel Italiaans als Duits gesproken. Hoewel het aanzicht voornamelijk Oostenrijks is, zie je op de menukaart veel Italiaanse invloeden. Naast de braadworsten en knoedel – die tijdens de Almabtrieb rijkelijk worden geconsumeerd – staan ook de lekkerste risotto’s, pasta’s, Italiaanse kazen en polenta op de kaart. Een sfeervol restaurant waar je typische streekgerechten kunt proeven, is La Stua, dat tevens een prima hotel is. Bestel er zeker de proeverij van worsten en kazen. Een ander restaurant waar je traditionele gerechten voorgeschoteld krijgt, is Sal Fëur. Daar wordt de truffel aan tafel over je pasta geschaafd.

Törggelen
De herfst is een van de rijkste seizoenen op culinair gebied. In deze tijd zijn veel streekproducten op hun best en wordt er veel geoogst. Het proeven hiervan heeft zelfs een naam: törggelen.

Kaasparadijs

Wie in Nederland graag ontbijt met een broodje kaas, moet in Val di Fassa een bezoek brengen aan Mèlga de Fascia. Deze kaasfabriek is een waar paradijs waar je wordt omgeven door uiteenlopende soorten harde en zachte kazen. Boter, melk en kaas zijn altijd belangrijke bronnen van inkomsten geweest voor Zuid-Tirol en nog altijd zie je dat er vol passie aan wordt gewerkt. Houd een plekje in de achterbak of koffer vrij: je zult je portemonnee graag willen trekken bij Mèlga de Fascia.

Sportievelingen

Wie tegenover de zware keuken ook wat beweging wil, kan in de regio zijn geluk niet op. In vrijwel alle jaargetijden zijn hier sportieve activiteiten te beoefenen. In de winter is het onder Italianen een populair skigebied: de faciliteiten zijn er meer dan goed. In de rest van de jaargetijden is het er uitstekend wandelen, mountainbiken en paardrijden. Voor wandelaars zijn speciale routes aangelegd waaraan trekhutten liggen om in te overnachten of een hapje te eten. De meeste van zijn op z’n zachtst gezegd primitief, dus verwacht er niet te veel van.

Roadtrip

De afstanden tussen de verschillende dorpjes in de Zuid-Tiroolse Dolomieten zijn over het algemeen goed te berijden en geven knappe vergezichten. In een aantal dagen kun je de omgeving verkennen en verschillende dorpjes aandoen. Het gebied ligt vlak bij Bolzano en op prima rijafstand van Verona. Het is dus aan te raden je bezoek aan herfstachtig Zuid-Tirol te combineren met een stedentrip. Want dat je dit gebied in de herfst moet bezoeken, is een ding dat zeker is.

Kopfschmuck
Tijdens de Almabtrieb worden de koeien niet voor niets zo mooi uitgedost. Er vindt een verkiezing plaats voor de mooiste kopfschmuck. Oftewel: voor de koe die het mooist versierd is. En hoe uitbundiger de koeien het jaar aangekleed worden, hoe beter de opbrengst was.

Reizen

Afstand Utrecht – Selva 1.008 km
Vanaf Utrecht rijd je met de auto in ruim tien uur naar de Tiroler Dolomieten. Het dichtstbijzijnde vliegveld is Innsbruck (Oostenrijk) waar je vanuit Nederland met Transavia rechtstreeks in anderhalf uur naartoe vliegt. Vanaf Innsbruck is et nog
eens anderhalf uur rijden naar Selva.

Eten & slapen

La Stua
Een sfeervol restaurant in een gezellige berghut, waar je traditionele streekgerechten geserveerd krijgt. Bestel er absoluut de proeverij van worst en kaas. Str. Frëina 4, Selva (Wolkenstein)

Sal Fëur
Bij restaurant Sal Fëur moet je de pasta met truffel proberen. De truffel wordt vers aan tafel over je pasta geschaafd. Str. Puez 6, Selva

Tubladel
Op een kwartiertje rijden van Selva ligt het dorpje Ortisei waar je beslist moet eten bij Tubladel. Hier kom je voor zowel de traditionele knoedel als voor polentagnocchi met zwarte truffel. Via Trebinger 22, Ortisei

Hotel Pordoi
Dit oude hotel ligt op 2.000 meter hoogte en heeft een adembenemend uitzicht over twee valleien. Neem bij mooi weer plaats op het terras voor een apertivo. Passo Pordoi 1, Canazei

Residence Merk
De kamers en appartementen van Mountain Residence Merk zijn goed onderhouden en betaalbaar. Ze bevinden zich aan de voet van de berg en op korte afstand van het centrum. Via Plan 70, Selva