Feitjes en achtergronden over het Dogepaleis in Venetië

Eeuwenlang viel de Venetiaanse lagune onder het bewind van het Byzantijnse Rijk, waar regionale leiders doges werden genoemd – naar het Latijnse woord dux (leider). Maar naarmate het gezag van de Byzantijnen verslapte, werd de doge in Venetië steeds machtiger. En dat zag je terug in zijn residentie. Al sinds de negende eeuw woonde en werkte de doge van Venetië naast de San Marco-basiliek, maar van het oorspronkelijke paleis is vandaag niets meer te zien. De bouw van het huidige, gotische paleis met zalen vol blinkend goud ving aan in 1340, en paste met zijn allure uitstekend bij de wereldstad die Venetië toen was. 

Welvarend Venetië

De grote zeemacht Venetië dankte haar welvaart aan internationale handel, scheepsbouw, het bankwezen en de glas- en zijde-industrie. In het Arsenaal, een complex van scheepswerven en wapendepots, werden op grote schaal scheepsonderdelen geproduceerd – je zou kunnen zeggen dat hier de voorloper van de lopende band functioneerde. Ook de boekdrukkunst vierde er zijn hoogtijdagen: de stad was de voornaamste uitgever van Griekse teksten en drukker Aldo Manuzio bedacht er de puntkomma en het cursief schrift. Mede dankzij dergelijke innovatieve ideeën, waar de wereld nog altijd de vruchten van plukt, bleef Venetië tot in de zeventiende eeuw een van de meest welvarende delen van Europa.

Gouden kooi

In de elfde eeuw maakte de aristocratie een einde aan het steeds machtiger wordende ambt van de doge. De aristocraten kozen voortaan wie doge werd en stonden hem als raadsleden bij. Maar liefst 1.200 tot 2.000 edellieden verzamelden elke zondag, wanneer de klokken van de San Marco luidden, in de Sala del Maggior Consiglio rondom de doge, de enige in de zaal die het ambt voor het leven bekleedde. Hij had echter geen uitvoerende, wetgevende of besluitvormende macht, noch mocht hij zonder toestemming van de raad het paleis verlaten. Niettemin vertegenwoordigde de doge – meestal gekozen uit de oudste en meest verdienstelijke Venetiaanse adel – de staat. Wanneer hij kwam te overlijden vond er een plechtige ceremonie plaats, maar de Venetianen rouwden dan weer niet: ‘want de Venetiaanse Republiek sterft nooit’.

Zaal van grote schoonheid

De Sala del Maggior Consiglio (Zaal van de Grote Raad) is met een oppervlakte van ruim 1.300 m2 de grootste vergaderzaal in Europa. Kunstenaars als Carpaccio, Bellini, Titiaan, Veronese, Jacopo en Domenico Tintoretto, versierden de ruimte met episodes uit de Venetiaanse geschiedenis: de nauwe banden met het pausdom en het Heilige Roomse Rijk op de muur, de deugden van Venetiaans heldendom op het plafond en aan weerszijden portretten van de eerste 76 doges geschilderd door Jacopo Tintoretto en zijn zoon Domenico. Op het portret van de drieënvijftigste doge, Marin Faliero (1354-1355), prijkt geen statig gezicht, maar enkel een zwart vlak; Faliero had alle macht naar zich toe willen trekken door, tevergeefs, een staatsgreep te plegen. Hij werd gezien als verrader van de republiek en geëxecuteerd. Een van de lange muren, achter de troon van de Doge, wordt ingenomen door de langste canvasschildering ter wereld, Paradijs (1588-1592) van, wederom, Jacopo Tintoretto.

Gevangenis

Naast een residentie, kantoren en vergaderzalen herbergde het paleis ook de staatsgevangenis, die erg berucht was in Europa vanwege erbarmelijke omstandigheden en dankzij het corrupte rechtssysteem – je belandde er zo in, zonder proces. Het deel Piombi bevindt zich onder het loden dak (piombo betekent lood in het Italiaans), waar het in de zomer snikheet was en in de winter ijskoud. Maar dat was altijd nog beter dan de Pozzi, de vochtige kerkers waar gevangen nauwelijks licht en frisse lucht kregen. Halverwege de zestiende eeuw werd een nieuwe gevangenis naast het paleis, aan de andere kant van het kanaal, gebouwd. Gevangen betraden hun nieuwe woning via de brug die bekend staat als de Brug der Zuchten – en nu een highlight in de stad is. De naam verwijst daar de zuchten die gevangenen slaakten wanneer ze een laatste blik op de Venetiaanse Lagune wierpen.

Van zetel naar museum

Nadat soldaten van Napoleon Bonaparte in 1797 Venetië waren binnengevallen, werd Ludovico Manin gedwongen afstand te doen van de troon, en was hiermee de laatste doge van de stad. Na de Franse overheersing viel Venetië onder Oostenrijkse heerschappij en uiteindelijk werd de republiek in 1866 deel van het koninkrijk Italië. Deze ontwikkelingen hadden onvermijdelijke gevolgen voor het paleis, dat niet langer de Venetiaanse regeringszetel was, noch een doge huisvestte. Tegen het einde van de negentiende eeuw raakte het bouwwerk in verval.

De Italiaanse staat, de nieuwe eigenaar, maakte zich hard om het paleis te redden. Veel van de originele, vervallen kapitelen werden verwijderd (nu te zien in het Museo dell’Opera) en vervangen door replica’s. De zalen en woonvertrekken werden in oude staat hersteld. In 1923 werd het Dogepaleis een museum.

Leeftijd: 681 jaar
Entree: € 25
palazzoducale.visitmuve.it

BEKIJK OOK:

Wil je automatisch op de hoogte blijven van de leukste tips en laatste nieuwtjes uit Italië? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief!