Zondagse ontdekkingen in de Cavargna-vallei

Feestelijk zijn ze altijd, de zondagen in Italië. Het wekelijkse moment dat het hele land er stijlvol aangekleed met familie en vrienden op uittrekt naar de mooiste picknicks of de beste stranden. Jos van den Bergh deelt zijn tips over die zondagen. Dit keer over de Cavargna-vallei, ten westen van het Comomeer.

Langzaam maar zeker verruilen we de zomer voor de herfst. Een jaargetijde waarin ook Italië zich altijd van zijn mooiste kant laat zien.

Persoonlijk vind ik het dan altijd heerlijk toeven rond de Italiaanse meren, in het bijzonder rond het Comomeer want dat blijft voor mij toch wel het lago più bello. Als eind september de eerste bomen beginnen te verkleuren is het er overdag vaak nog dik twintig graden, waait er nog zo’n heerlijke warme bries, maar snuif je al wel de lucht van gevallen bladeren op. Met een beetje geluk houdt dat mooie weer nog de hele ‘gouden’ oktobermaand aan en als je dan een tijdje in Alto Lario, de oude naam voor dit gebied, verblijft dan is het er juist in deze tijd van het jaar gewoon betoverend mooi. En tussen de bergen die beide meren van elkaar scheiden, onder andere de 1736 meter hoge Monte Grona, liggen ongeveer evenwijdig aan het Como-meer twee afgelegen valleien die ons juist in het kleurrijke najaar uitnodigen tot lange wandelingen. Tochten met prachtige vergezichten. Soms op de bergen van het grensgebied met Zwitserland, soms op het Lago Ceresio, zoals de locals het meer van Lugano ook wel noemen, maar dan weer op het langgerekte Lago di Como dat ten oosten van Carlazzo vanuit de hoogte ook zo mooi zichtbaar wordt.

Startpunt Carlazzo

Als startpunt voor onze ontdekkingstocht van de Val Cavargna kiezen we daarom dit dorp. Carlazzo is een klein plaatsje aan het begin van het Cavargna-dal en bijna letterlijk de poort naar deze vallei. Veel meer dan een kerk en een kleine supermarkt biedt deze plaats niet, maar daar staat tegenover dat vanaf bepaalde punten het panorama op het Ceresio-meer hier fenomenaal is. Op heldere dagen kijk je over het meer door tot aan de stad Lugano in Italiaans Zwitserland. Midden in het dorp kun je vervolgens rechtsaf via het plaatsje Gottro de evenwijdig lopende Val Sanagra inrijden, maar je kunt dus ook rechtdoor de spectaculairdere Val di Cavargna kiezen. In beide gevallen laat je het Lugano-meer achter je en stijgt de smalle weg langs een bergbeek naar grotere hoogte. Carlazzo ligt zo’n vijfhonderd meter boven zeeniveau maar zodra je de Cavargna-vallei inrijdt win je al snel fors in hoogte. Het volgende dorp van enige betekenis, San Bartolomeo, ligt al op bijna 1100 meter en de omliggende bergen reiken vaak meer dan 2500 meter de lucht in.

Door de hoogte van het gebied komen de herfstkleuren hier vaak iets eerder tevoorschijn dan in andere delen van Italië. Vanaf eind september kunnen de nachten zelfs in het dal al flink koud worden en de eerste nachtvorst is doorgaans in oktober een feit. Dan kleuren de bladeren van de vele eiken en beuken die het gebied rijk is snel goudgeel en verandert de vallei in een ware kleurenpracht. Helemaal als je het geluk hebt dat ook de eerste sneeuw op de bergtoppen valt.

Je komt voor rust en natuur

Het Cavargna-dal oogt ook vandaag nog geïsoleerd en je merkt snel dat je hier ver verwijderd bent van de mondaine sfeer die aan de oevers van zowel het Comomeer als het meer van Lugano schering en inslag is. In de Val Cavargna komen de mensen echt voor de rust en de natuur. En de flora en fauna is hier nog heel erg ongerept. Voor de rest is er hier langs de snelstromende bergbeek Cuccio al eeuwen wat kleinschalige landbouw, maar neem vooral voldoende proviand mee, want het aantal winkels is na het verlaten van Carlazzo vrijwel nihil. Eerder waren er ook ijzermijnen in de vallei, op sommige plaatsen zie je hiervan nog de sporen, maar echt relevante economische activiteit is hier nooit geweest.

Smokkelverleden

Verhalen van oude inwoners van dit bergdal vertellen daarnaast over het smokkelverleden van haar bewoners, waarmee tot ver in de vorige eeuw bijna iedereen zijn inkomsten aanvulde. De vrouwen haalde waardevolle goederen en etenswaar uit de Po-vlakte en de mannen smokkelden deze ’s nachts via de oude bergpassen naar de Zwitserse kant van de grens. Een praktijk waaraan definitief een einde kwam toen (pas) in 1953 de verharde weg vanuit Carlazzo werd aangelegd en er nieuwe mogelijkheden binnen handbereik kwamen. Niet alleen voor de inwoners van het dal, maar ook voor de controlerende instanties natuurlijk.

Ondanks de nieuwe weg is de bebouwing hier beperkt gebleven, slechts een aantal kleine dorpjes met hun tingelende campanili kom je onderweg tegen. Het woord ‘natuur’ wordt hier daarom nog met een hoofdletter geschreven en de bergvallei blijft daarmee een ideaal gebied voor mooie dagtochten. Zeker als het landschap de komende weken weer goud kleurt en de zon deze ‘warmte’ met haar schijnsel over de bergen verder aanlicht, is het echt genieten hier.

Wandelroutes

Wandelen kun je in de Val Cavargna perfect en overal staan de grijs-rode routes duidelijk uitgezet. Vanuit dit dal steek je vervolgens net zo gemakkelijk door naar de meer oostelijk gelegen Val Sanagra. Bij het kerkje van Malè loop je bijvoorbeeld via een mooi bospad langs eeuwenoude bomen naar de andere kant. Eenmaal in de Sanagra-vallei aangekomen kun je vervolgens bergaf naar Monti di Gottro, een buurtschap met wat boerderijen en vakantiehuizen, maar wel met een heerlijk authentiek eettentje waar de Italianen ondanks de afgelegen locatie op zondagmiddag toch in grote getale komen lunchen. En ook doordeweeks zetten de uitbaters er met plezier een goede lunch voor je neer.

Bankje voor het bergkapelletje

Dan toch nog even terug naar de Val Cavargna. Niet ver van het kerkje van Malè is een parkeerplaats en kun je aan alle kanten de bergen in lopen. Of je nu kiest voor de goed begaanbare tocht naar het Sanagra-dal of de uitdagingen van de echt hoge bergen zoekt, er zijn genoeg parcours voor een dag vullend programma in de berglucht. Vergeet echter niet om ook even op het bankje voor het bergkapelletje te gaan zitten. Vanaf dit mooie plekje kun je eindeloos turen over de omliggende bergen en met volle teugen genieten van de gouden zweem die de natuur in deze dagen over de bergen van Alto Lario legt.

BEKIJK OOK:

Zien & doen

8 tips voor een actieve vakantie aan het Gardameer

Zien & doen

Waarom Gonny elk jaar teruggaat naar Lago di Caldonazzo

• Jos van den Bergh (1973) werkt al jaren in de Nederlandse mediawereld maar komt al minstens zo lang in elke uithoek van de Laars. Voor ons blijft hij dat nog even doen, rijdt hij kriskras door de Laars en deelt hij zijn tips over de talrijke zondagse ontdekkingen die het land rijk is.