Vakantie op Zuid-Sardinië

Esther van Veen neemt ons mee naar een vakantie op Sardinië. We ervaren de pure charme van de ongepolijste zuidkust en ontdekken waarom deze streek het paradiso op aarde is voor natuurliefhebbers, vakantiegangers, cultuurminnaars en fijnproevers.

Tekst en fotografie: Esther van Veen

De maestrale, de stevige zeewind die de Sardijnse kusten verkoeling brengt, blaast met volle kracht landinwaarts terwijl we langs de lagunes rond de Sardijnse hoofdstad Cagliari rijden. Gefascineerd kijken we toe hoe felroze flamingo’s hun vleugels uitklappen en in slow motion uit de lagune op lijken te vliegen. Een exotisch tafereel in Italiaanse wateren. Maar of Sardinië nu écht Italiaans is, daar zijn de trotse bewoners van dit paradijselijke eiland niet van overtuigd. Ze beroepen zich op de uniciteit van hun cultuur en karakter, ook wel Sardità genoemd. Deze is de afgelopen duizenden jaren gevormd door diverse omstandigheden, waaronder de geïsoleerde ligging en de onherbergzaamheid van de binnenlanden.

Eiland van contrasten

Het eiland is van een verbluffende schoonheid en heeft vele gezichten. Het toeristische noorden wordt gekenmerkt door glamour, hagelwitte zandstranden en jachten vol jetset. De zee en stranden in het zuidwesten zijn aanmerkelijk ruiger, leger en ongerepter. Daarnaast vind je er dramatische kustlijnen en een aantal schilderachtige eilandjes waar relatief weinig toeristen komen. Een bijzonder aanlokkelijke streek dus, voor liefhebbers van rust, natuur en lokale cultuur. Onze reis voert ons de komende dagen langs de mooiste plekken van het authentieke en ongerepte zuidwesten van Sardinië naar de hoofdstad Cagliari.

Schilderachtig Sant’Antioco

Vanaf de luchthaven van Cagliari gaan we op weg naar onze eerste bestemming: het charmante eilandje Sant’Antioco, dat bij de zuidwestelijke punt van Sardinië ligt. We doorkruisen het droge binnenland waar ontelbare hooibalen van de heuvels af lijken te rollen en cactussen, wilde krukeiken en olijfbomen het landschap vormgeven. Als we via een smalle landbrug het plaatje Sant’Antioco op het gelijknamige eiland binnenrijden, komen we direct in de pittoreske haven aan. Pastelkleurige huizen langs de kade worden zacht verlicht door de ondergaande zon, en plezierjachten liggen zij aan zij met verweerde sloepen en zojuist binnengevaren vissersboten. ‘Buonasera! Siete interessate al pescaturismo?’ roept de jonge visser ons toe. Hij vraagt of we zin hebben morgen mee te gaan vissen en de vangst tijdens een smakelijke barbecue op te eten. Het zogeheten pescaturismo, dat ons een authentiek en smakelijk avontuur met lokale vissers belooft tegen een geringe vergoeding, is relatief nieuw vergeleken met de bekendere activiteiten op Sant’Antioco als zeilen en duiken. Het is dat we een vol programma hebben de komende dagen, anders waren we zeker op zijn uitnodiging ingegaan. We vervolgen onze weg naar het wat verder noordelijk gelegen plaatsje Calasetta, waar we overnachten.

Van Feniciërs tot piraten

In de vroege ochtend wandelen we onder leiding van onze gids Roberta door de smalle, nog slaperige straatjes van Calasetta richting de haven. De Sardijnse brengt haar zomers hier grotendeels door in het vakantiehuis van haar familie. Ze vertelt dat het rustige plaatsje nog niet zo veel bezocht wordt door buitenlandse toeristen, net als Sant’Antioco zelf. Onder Italianen is het overigens al wel bekend én bemind. In de beeldschone haven van Calasetta, die halvemaanvormig is en door robuuste palmen omzoomd wordt, dobberen tientallen houten zeilboten, vissersboten en plezierjachten. Op de kade staan lokale groenteboeren met hun kramen gebroederlijk naast Tunesische kooplieden. Het felgekleurde, in geometrische patronen beschilderde aardewerk dat ze te koop aanbieden, is prachtig. Roberta vertelt dat de rijke geschiedenis van het eiland sterk met die van Noord-Afrika en het Midden-Oosten verbonden is. ‘In een ver verleden, rond de achtste eeuw v. Chr, stichtten de Feniciërs hier hun grootste nederzetting op heel Sardinië: de welvarende handelspost Sulci, waar mineralen, lood en goud werden verhandeld. De enorme necropolissen met meer dan vijftienhonderd tombes, die zich onder het stadje Sant’Antioco bevinden, zijn de belangrijkste overblijfselen uit die tijd. Je kunt ze onder begeleiding van een gids bezoeken’.

Exotisch straatbeeld

De zon klimt hoger aan de hemel en Roberta stelt voor een terrasje te pakken op Calasetta’s hoofdplein, Piazza Municipio. Tussen krant lezende buurtbewoners nippen we ontspannen van onze cappuccino terwijl we ons verwonderen over de vele wit-met-blauwgekleurde huizen en de elegante, bijna exotische sfeer van het straatbeeld.

Betoverende baaien

Na een lunch van fregola con vongole, een soort griesmeelpasta of Sardijnse coucous, lopen we omhoog door de nauwe straatjes van Calasetta. Onze blik wordt getrokken door een kegelvormige, uit gestapelde keien opgebouwde toren. Roberta vertelt dat deze eeuwenoud is en ooit door de Spanjaarden als uitkijktoren werd gebruikt. Het panorama vanaf de toren biedt uitzicht op een romantische baai met een wit strandje en turkooizen zee, Sottotorre genaamd. Dat smaakt naar meer, dus verkennen we ook de baaien ten zuiden van Calasetta. Schitterend zijn Le Saline en Spiaggia Grande, met smalle, witte stranden en een zee zo helder dat je tientallen meters onder water kunt kijken. Maar de mooiste baai is ongetwijfeld die van Turri; een turkooizen zee omringd door grillige rotsen waarop een eeuwenoude toren prijkt.

Spectaculaire kustlijn

De volgende dage gaan we naar de ongerepte, ruige kustlijn van zuidwest Sardinië ontdekken. Om precies te zijn het noordelijke deel van de streek Sulcis Ingliensiente, die bekend staat om de ongerepte natuur en de kliffen en begroeide rotspartijen die steil in zee aflopen. Het is een uitgelezen gebied voor actieve wandel- en fietsvakanties. Via bochtige wegen passeren we de plaats Iglesias en verlaten mijnstadjes. Verder omhoogklimmend kijken we tientallen meters de diepte in en zien we hoe smaragdgroene golven op smalle kiezelstranden uitrollen. Bij Nebida vinden we een hooggelegen wandelpad langs de grillige, deels met vetplanten en agaven begroeide kustlijn. De stilte is er haast oorverdovend, de vergezichten zijn adembenemend. We dalen af naar zeeniveau en rijden langs lege, weidse stranden en maken een stop in Portixeddu, een gemoedelijk, witgekalkt dorpje aan een aantrekkelijke baai. In het eenvoudige eettentje L’Ancona proeven we het beste uit zee. Verse calamari, fritti misti en de Sardijnse specialiteit bottarga op pane carasau, gedroogde kuit van de harder op een flinterdunne cracker die ook wel carta da musica (bladmuziek) genoemd wordt.

Openluchtmuseum

Op weg naar Cagliari besluiten we de volgende ochtend spontaan het kunstenaarsdorp San Sperate te bezoeken. Dit dorp is beroemd vanwege de ontelbare artistieke schilderingen die de muren van het historisch centrum sieren. We vallen van de ene verbazing in de andere als we langs stillevens, afbeeldingen van het traditionele Sardijnse boerenleven en zelfs replica’s van iconische werken van Picasso en Mondriaan lopen.

De ultieme vismarkt

We bereiken Cagliari. De verrassend sfeervolle hoofdstad is beroemd om de levendige Mercato San Benedetto, de markt met de grootste visafdeling van heel Sardinië. Het aanbod van zeevruchten en vis is werkelijk fenomenaal. Daarnaast is het de perfecte plek om de vissers, groenteboeren, kooplieden én de inwoners van Cagliari te ontmoeten, zoals de locals Pasquale en Ina Talana, die hier iedere zaterdag hun boodschappen doen. Pasquale vertelt dat Cagliari een stad van fijnproevers is; dat belooft wat! Pasquale wordt hartelijk begroet door een aantal visverkopers die hij bij naam kent. Hij vertelt ons dat hun families al generaties lang vis aan de man brengen op deze markt. We kijken onze ogen uit als we langs bakken vol glinsterende, zilverwit geschubde vissen en toonbanken vol bebloede vissenkoppen geleid worden. Erorme, rechtopstaande snuiten van zwaardvissen worden als trofeeën tentoongesteld. Octopussen bungelen in de lucht en worden gepassioneerd aangeprezen. De kooplui hakken er lustig op los terwijl de klanten zich voor de kramen verdringen. De geur van de zee stijgt op uit schalen vol garnalen, krabbetjes, oesters, mosselen en venusschelpen, die versierd zijn met peterselie en schijfjes citroen. Bij een kraam met netjes vol mosselen is het razend druk. Hier kopen Ina en Pasquale een portie cozze voor vanavond.

Eclectisch Cagliari

Na deze bijna feestelijk aanslag op de zintuigen besluiten we Cagliari verder te ontdekken. Als we over de smalle keitjes van de straten in het eeuwenoude stadsdeel Castello omhoog lopen richting de stadsmuren, passeren we zowel traditionele en ambachtelijke winkels als de hipste designwinkels. Blijkbaar heeft deze intrigerende stad – net als Sardinië zelf – meerdere gezichten. Zo vind je op de Fenicische fundamenten een Romeins amfitheater, middeleeuwse Spaanse vestigingen, Pisaanse torens en barokke kerken. In het befaamde Museo Archeologico kun je een indrukwekkende collectie prehistorische godinnenbeelden en bronzen figuren van de Nuraghi bewonderen. Tegen dit eclectische decor speelt zich het moderne leven af, met in de hoofdrol een bevolking die met beide benen in de 21e eeuw staat. Ze gaat gekleed in de nieuwste mode en houdt tegelijkertijd tradities in ere. Het is zaterdagavond en druk op straat. Op een paar toeristen na, zijn het voornamelijk Cagliaresi die de terrassen en trappen van het historische centrum bevolken. We besluiten de avond op het hooggelegen terras van het eeuwenoude bastione. Met een glas prosecco kijken we uit over de Golf van Cagliari, die bezaaid is met verlichte vissersboten. Dan verzucht ik dat ik morgen niet wil terugkeren naar de Nederlandse kou. Ik voel me helemaal thuis op dit heerlijke eiland en besef op dat moment ten volle waarom de Italiaanse zanger Fabrizio De André voorstelde dat God het Paradijs naar Sardinië zou modelleren. Infatti, helemaal mee eens!

Vakantie op Sardinië

Ben je na het lezen van dit artikel overtuigd dat de volgende vakantie op Sardinië plaats gaat vinden? Je vliegt met Ryanair vanaf Düsseldorf-Weeze in slechts 2 uur rechtstreeks naar Cagliari. Vanuit Amsterdam vliegen KLM en Alitalia via Rome of Milaan naar de Sardijnse hoofdstad.

Dit artikel verscheen eerder in De Smaak van Italië.