Terug naar overzicht

Een museum van wereldniveau Museo di Capodimonte in Napels

Een museum van wereldniveau, met schilderijen van Breughel tot aan Caravaggio. In Italië, en zonder dat je in de rij hoeft te staan tussen bezwete toeristen. Het kan! Breng een bezoek aan het relatief onbekende Museo di Capodimonte in Napels.

Het mooiste uitzicht over de stad

Het Museo di Capodimonte is gelegen op een heuvel, zoals de naam Capodimonte (‘kop van de berg’) al doet vermoeden. Vanaf hier heb je het mooiste uitzicht over de stad. Deze groene oase van rust en het prominente, symmetrische paleis staan in schril contrast met het chaotische en avontuurlijke Napels aan de voet van de heuvel. De stad hangt momenteel vol met blauw-witte vlaggen doordat SSC Napoli na 33 jaar weer landskampioen is geworden. Hun voetbalheld Maradona is overal: op T-shirts, in metershoge graffiti-afbeeldingen op gebouwen én op de achterkant van het entreekaartje van Museo di Capodimonte. Only in Napoli…

Park met palmbomen

Het bos rondom het museum, genaamd Real Bosco di Capodimonte, is met een oppervlakte van 134 hectaren een van de grootste parken van Italië. Wat direct opvalt is de zee van strak gemaaid gras om het museum heen en de rondrijdende golfkarretjes – je zou bijna denken dat je op een golfbaan bent. De eerste eigenaar van het landgoed was Karel VII, de koning van Napels (1735-1759). Hij had de tuinarchitect Ferdinando Sanfelice opdracht gegeven om hier een jachtterrein te creëren. Hoewel de koning in zijn vrije tijd graag jaagde, had de jacht ook een andere functie: het jagen met ministers, buitenlandse gasten of adellijke vrienden werd gezien als een officiële gebeurtenis, waarvoor kunstenaars werden opgeroepen om het tafereel vast te leggen. Een eeuw later werd het terrein verrijkt met exotische planten, onder leiding van de Duitse botanist Friedrich Dehnhardt. Hij was een liefhebber van zeldzame planten, zoals palmbomen afkomstig van de Canarische Eilanden, die als hoge parasols het landgoed sieren.

Indrukwekkende porseleincollectie

Karel VII was de zoon van de eigengereide Elisabetta Farnese, ze was een begenadigd schutter en reed het liefst paard in mannenkledij. Daarnaast had deze ‘grande dame’ een voortreffelijke smaak en een voorliefde voor dans, muziek en kunst. Karel erfde haar smaak, haar impostante kunstcollectie (met werken van onder andere Titiaan, Rafaël, Michelangelo en Carraci) én hij had ook zijn vrouw aan haar te danken. Op zijn moeders aandringen trouwde de koning met de veertienjarige, witblonde Maria Amalia van Saksen. Ook zij was een kunstliefhebber. Ze was dol op porselein en het pasgetrouwde stel startte samen een porseleinproductie op het terrein. Het fijne aardewerk van Capodimonte werd een groot succes en koningin Maria, die er op schilderijen uitziet alsof ze zelf van porselein is, volgde de productie op de voet. De jonge vrouw was bovendien zelf ook een enthousiaste verzamelaar, mede hierdoor heeft het museum zo’n indrukwekkende porseleincollectie.

Karel's kunstvolle paleis in de maak

Karel had een vrouw, een jachtterrein en een kunstcollectie, maar er miste nog een paleis als onderkomen voor zijn gezin én om zijn kunststukken in te etaleren. Hij gaf architect Giovanni Antonio Medrano opdracht om een paleis te ontwerpen met een neoklassieke façade. De koning had haast met het verschepen van zijn kunstwerken naar Napels vanuit zijn voormalige huizen in Rome en Parma. De paus opende namelijk de Capitolijnse Musea in Rome en Karel wilde niet achterblijven. Het paleis moest zowel Napels als hemzelf op de kaart zetten. Vanuit Genua arriveerden over zee honderden kratten stampvol kunst. Erg zorgvuldig leek dit niet te gebeuren: er waren werklieden die tegen de kratten pisten waar de werken nog in zaten.

Inspirerende bestemming en populaire stop

De komst van Karels collectie en het nabije Herculaneum en Pompeï maakten van Napels een inspirerende bestemming voor kunstenaars en kunsthistorici en een populaire stop voor een Grand Tour – een culturele reis die welgestelde jonge mannen ondernamen in de zeventiende tot negentiende als onderdeel van hun opvoeding. Zo bezocht ook de kunsthistoricus Johann Joachim Winckelmann Capodimonte, maar hij hekelde in zijn geschriften vooral de tocht naar het paleis: ‘nadat ik de steile klim te boven was gekomen met mijn tong uit mijn mond hangend van vermoeidheid, kon ik niet op het minste begrip rekenen van de bewoners.’ Maar eenmaal binnen was hij dit debacle alweer snel vergeten, en met name door de prachtige Farnese-collectie.

Groots museum op de Capodimonte-heuvel

Het uitgestrekte, horizontale paleis heeft iets weg van een roze zonsondergang; je zou het kunnen beschouwen als een eeuwige zonsondergang op de Capodimonte-heuvel. Het museum is zo groot dat je er makkelijk in kan verdwalen. Er hangen meer dan drieduizend schilderijen en er zijn talloze archeologische vondsten en decoratieve kunstwerken te bewonderen. Breng sowieso een bezoek aan de Farnese-collectie, het hoogtepunt van het museum. Met onder andere het schilderij De geseling van Christus door Caravaggio uit 1607. Caravaggio schilderde het werk in Napels, nadat hij een jaar eerder moest vluchten uit Rome. Je aandacht wordt direct getrokken naar het bleke en verlichte lichaam van Christus. Hij wordt gepijnigd door Romeinse beulen om hem heen, die in de schaduw staan: letterlijk in het donker van de onwetendheid. Eén grijpt Christus’ zijn haar vast, een ander geeft hem met zijn voet een duw tegen zijn kuit om hem te laten wankelen. En de persoon linksonder maakt een zweep van takken om de heilige later mee te martelen. Het is een typisch meesterwerk van Caravaggio, met het licht-donkereffect, de intense gezichtsuitdrukkingen van de Romeinen en de evenwichtige compositie die leest als een spannend theaterstuk.

Een werk uit de collectie dat je misschien al kent, is De parabel der blinden van de Vlaamse schilder Pieter Breughel de Oudere (1568). Zes blinden volgen elkaar, maar de leider valt. Het schilderij toont de verschillende fases van vallen en zelfs de gezichtsuitdrukkingen die daarbij horen. De laatste man heeft nog weinig door, terwijl de tweede het uitschreeuwt en de eerste al hulpeloos in de sloot ligt. Oftewel, let op wie je volgt in het leven! Op de tweede verdieping van het paleis loop je door de fenomenale vertrekken van de familie; het paleis was de koninklijke residentie voor drie dynastieën. In 1957 werden de deuren pas officieel geopend voor publiek, toen het koninklijke paleis werd omgetoverd tot het Museo di Capodimonte.

Napels zien en daarna sterven!

Het paleis, de collectie en het park maken van Museo di Capodimonte een betoverende plek boven Napels die de fameuze woorden ‘Vedi Napoli e poi muori! (Napels zien en daarna sterven) eer aan doen. Met deze uitspraak werd bedoeld dat Napels zo indrukwekkend is dat niets dat kan overtreffen. Oftewel: na een bezoek aan Napels kun je vredig sterven. Maar wel pas als je ook een bezoek hebt gebracht aan Museo di Capodimonte.

Praktisch
Entree € 15. Kijk voor de actuele openingstijden op de website. capodimonte.cultura.gov.it

Fotografie: Hoofdfoto, Pasquale Principe, Museo Bosco Capodimonte | Tekst: Florentine Mol

Editie bestellen

Dit artikel komt uit: De Smaak van Italië editie 4 september|oktober 2023. Bestel dit nummer hier in onze webshop

Reis mee naar Puglia

8 dagenvanaf€ 760p.p.

Prachtige Fly-drive reis naar klassiek Puglia

We nemen je mee naar witte stranden en culturele dorpjes. In de Zuid-Italiaanse regio Puglia vind je de Italiaanse passie pur sang.

Meer informatie

"*" geeft vereiste velden aan