Terug naar overzicht

Reis met ons mee naar schilderachtig Garfagnana in Toscane

Garfagnana, een bergachtig gebied in het noorden van Toscane, lijkt in niets op de ansichtkaartlandschappen die we uit deze streek kennen. Het is een wild, no-nonsense land vol bossen, mist en legendes. Ook vind je er het allerlekkerste eekhoorntjesbrood. Wij trokken erop uit voor een roadtrip van vier dagen.

Dag 1 van Florence naar Barga

Onze roadtrip start in Florence, waar we allebei wonen. We rijden de snelweg op en na een klein uurtje, net boven Lucca en in noordwestelijke richting van de Apuaanse Alpen, stuiten we op Collodi, oftewel ‘Het land van Pinokkio’. De auteur van dit beroemde sprookje, Carlo Lorenzini, nam Collodi aan als zijn pseudoniem omdat hij hier een groot deel van zijn jeugd had doorgebracht. De belangrijkste toeristische attractie die je hier tegenkomt is dan ook het themapark Parco Pinocchio. Wij laten dit pretpark echter links liggen en stoppen bij de veel interessantere historische Villa Garzoni, met haar prachtige tuinen (villagarzoni.com). Deze plek, die dateert uit de zeventiende eeuw, is met haar grotten, beelden van mythologische wezens en mooie waterpartijen een bijzondere reis terug in de tijd. De bloembedden en grote vijvers bij de ingang leiden ons langs citroenbomen en gigantische, bonte agaven omhoog de geometrische trappen op. Wees niet teleurgesteld als je eindelijk de villa zelf bereikt, want deze is vrijwel altijd gesloten, maar de tuinen zelf en het uitzicht vanaf de top zijn de wandeling zeker waard.

Ooit was de villa een privéwoning van de familie Garzoni, tegenwoordig wordt het gebouw alleen nog af en toe gebruikt voor privé-evenementen en bruiloften. Je kunt stoppen voor een kopje koffie of lunch aan de bar bij de hoofdingang, of een tafeltje bemachtigen bij de lokale osteria-pizzeria Da Gepetto (Piazza Carlo Collodi 2). Ze hebben een goede selectie van pasta’s en pizza’s tegen redelijke prijzen. De heuvel op Terug in de auto rijden we de heuvel achter Villa Garzoni op, op weg naar de middeleeuwse Borgo di Collodi, waar we voor het eerst een glimp opvangen van de bijzondere, ongerepte Garfagnana-streek.

De tuin van Toscane

We wandelen vanaf de parkeerplaats naar de overblijfselen van het twaalfde-eeuwse kasteel en de prachtige kerk van San Bartolomeo, die het centrale plein flankeert. Het uitzicht is geweldig uitgestrekt, overal zien we weelderig groen, van waaruit naburige middeleeuwse dorpen uit de bossen oprijzen. De rust wordt alleen onderbroken door het zingen van een paar vogels of een kleine hagedis die over een muur snelt. Veel van de mooie, stenen huizen zijn gerenoveerd in perfecte overeenstemming met de charme van de borgo. Tip: dwaal hier door de geplaveide straten of neem, als je echt de natuur in wilt, vanaf de parkeerplaats een van de CAI-wandelroutes (dat is een officiële Italiaanse wandelvereniging) door het bos.

Via de Serchio-vallei naar Barga

Voor we weer de auto willen instappen, worden we aangeklampt door een trotse bewoner. Zijn advies? ‘Neem de schilderachtige route vanuit Collodi door de zandstenen gehuchten San Gennaro, Tofori en Matraia. Het is een mooie route die je klimmend en afdalend naar de Serchio-vallei bij Ponte a Moriano brengt’. De beste man heeft geen ongelijk. Gemarkeerd als de Strada del vino e dell’olio, is dit een bescheiden, maar mooie route door de wijngaarden en olijfboomgaarden. De lokale bevolking tipt ons ook de Ponte del Diavolo, een middeleeuwse ‘gebochelde’ voetgangersbrug over de rivier de Serchio, officieel bekend als Ponte della Maddalena. Oorspronkelijk gebouwd in de elfde eeuw voor pelgrims om Lucca en de Francigena te bereiken. De legende gaat dat de duivel een pact had gesloten met de bruggenbouwer om voor hem het uitdagende bouwwerk te voltooien, in ruil voor de eerste ziel die de brug overstak. De bouwer liet echter een varkentje als eerste oversteken. Daar was de duivel niet van gediend en hij wierp het varken samen met de bouwer in het water.

Het mooiste dorpje van Garfagnana

We rijden verder naar het noorden, langs de rivier de Serchio. Het landschap verandert. We zien karakteristieke, dichte bossen met eiken-, kastanje- en hazelnootbomen. De natuur is hier gelukkig en produceert in overvloed. Binnen twintig minuten bereiken we Barga, onlangs erkend als een van de borghi più belli d’Italia. We wandelen door de kleurrijke straten van de oude stad omhoog naar de duomo, om de zon te zien ondergaan achter de bergen van de Apuaanse Alpen in de richting van de Ligurische zee.

Terug op het centrale plein, Piazza Salvo Salvi, genieten we van een Campari spritz in de loggia van het historische Caffè Capretz (laloggiadelcapretz.it). Barga is lange tijd een knooppunt geweest voor artiesten, muzikanten en dichters. In de zomer is het hier nog altijd een komen en gaan van muzikanten, met name in de maanden juli en augustus, als het Barga Jazz Festival gehouden wordt. Ook is dit de ‘meest Schotse stad van Italië’, vanwege de terugkeer van een groot aantal van ‘Barghigiani’ dat ooit naar Schotland emigreerde. ‘We brachten gelato naar Schotland en we brachten fish and chips terug naar Barga’, lachen Laura en Giuseppe, eigenaren van de tabaccheria op het plein, als we ze vragen naar het Schotse karakter van de stad.

Dag 2 van Barga naar Castelnuovo di Garfagnana en Castilglione

Barga blijkt de perfecte uitvalsbasis om Garfagnana te verkennen. Onze eerste stop vandaag is Castelnuovo di Garfagnana, op minder dan twintig minuten rijden van Barga. Dit kleine, middeleeuwse stadje wordt vaak beschouwd als het groene hart van Garfagnana. De lokale bevolking is bijzonder trots op hun lokale honingmakers en kaasproducenten die in hun ogen de essentie van dit deel van Toscane vertegenwoordigen, namelijk; leven van het land. Piero Valdrighi bijvoorbeeld, geboren en getogen in Castelnuovo, opende zijn winkel meer dan veertig jaar geleden. Zijn doel? De traditie van het eten van eerlijke, kwaliteitsvolle voeding promoten. Zijn bottega Aia di Piero is wat ons betreft een van de beste van deze streek (aiadipiero.it). Overal waar je kijkt zie je kastanjes, schalen met eekhoorntjesbrood, zakken met zoete uien, koekjes, honing, jam, olie, brood, kazen en een overvloed aan lokale salumi. Zoals bijvoorbeeld de intense rode, zachte mondiola, bestrooid met gerstemeel. Probeer deze worst samen met een selectie lokale kazen, gevolgd door een zuppa di farro (speltsoep) of infarinata, een soort polenta met groenten. Chef-kok Mirella onthult trots de ingrediënten: ‘vleesbouillon, kruiden, specerijen, bonen, cavolo nero en aardappelen. Het proces om dit gerecht te maken is langdurig, maar het resultaat is perfectie’, legt ze uit. Onze tip? Bestel er ook wat grifola bij, de kenmerkende gekrulde paddenstoel die hier aan de voet van veel kastanjebomen groeit.

Net iets buiten Castelnuovo di Gargafnana ligt het Fortezza di Mont’Alfonso, met een indrukwekkend uitzicht over de dichte, groene bossen en de prachtige bergen daarachter. Hier wordt onder andere het jaarlijkse kastanjefeest, oftewel Castagnata gehouden. Op weg naar het Fortezza stoppen we voor een kop koffie en een gebakje bij Pasticceria Franco (Via delle Fontane 2).

Een mini-hemel voor kaas

Terug op de weg naar het noorden maken we een pitstop bij meesterkaasmakers Caseificio Bertagni (Località Pantaline 11). De jonge Paolo staat er momenteel aan het roer. Hij is de kleinzoon van Bruno, wiens vader een herder was in Alta Garfagnana die begon met het lokaal produceren van schapenkaas. Nu maakt de familie koeien-, schapen- en geitenkaas en levert ze aan supermarkten in de hele regio. Ze slepen de ene na de andere prijs in de wacht. Hun winkel is dan ook een mini-hemel voor kaasliefhebbers. Rijen ricotta, caciotta en allerlei soorten pecorino, met bieslook, chilipeper of eekhoorntjesbrood. De passie voor de kwaliteit van hun producten is hier op iedere vierkante centimeter voelbaar.

Middeleeuws en ommuurd

Om na deze dag vol culinaire hoogtepunten ook nog even goed de benen te strekken gaan we een wandeling maken door het prachtige en schilderachtige middeleeuwse ommuurde stadje Castiglione di Garfagnana, dat op 15 minuten rijden ten noorden van Castelnuovo di Garfagnana ligt. De straten van de borgo leiden ons hier naar een idyllisch punt, met uitzicht op het kasteel La Rocca en over de vallei beneden. De perfecte plek om de zon te zien ondergaan.

Dag 3 Isola Santa en Marmergroeven

De volgende ochtend begint onze autorit over kleine, smalle weggetjes met een hoop bochten. We zijn op weg naar het hart van de Apuaanse Alpen om een bezoek te brengen aan het verlaten dorpje Isola Santa. Ongeveer 20 minuten ten westen van Castelnuovo di Garfagnana, in de richting van de badplaats Forte dei Marmi, passeren we het restaurant Osteria dell ’Isola, een bushalte en een parkeerplaats. We parkeren de auto hier en wandelen zo’n 150 meter in de richting van een meer dat we zien liggen.

Het eerste wat we zien als we dichter bij het water komen is de prachtige kerk van San Jacopo, die vroeger een hospice voor reizigers en pelgrims was. Isola Santa was daarmee een belangrijke plek waar reizigers konden bijkomen nadat ze langs de Foce di Mosceta waren gekomen; een weg tussen Versilia en Garfagnana. Veel huizen in deze borgo zijn verlaten en maken nu deel uit van een bijzondere albergo diffuso; een hotel met kamers verspreid over de voormalige woonhuizen. Ook vind je hier nu een restaurant, Casa del Pescatore , dat typisch lokale producten zoals farro della Garfagnana (spelt), lokale kazen, gegrild vlees, zelfgemaakte pasta en forel uit het meer op het menu heeft staan (Strada Provinciale di Arni, geen huisnummer). Tegenwoordig is Isola Santa ook een uitstekende uitvalsbasis voor enthousiaste wandelaars. Hier starten veel paden die je door de ruige bergen naar Monte Sumbra in het noorden of Pania della Croce in het zuiden brengen. Tijdens veel van deze wandelroutes heb je zicht op enorme, witte bergtoppen. Dat zijn geen met sneeuw bedekte bergen, maar de toppen van het nabijgelegen Carrara, dat wereldberoemd is om haar marmergroeven.

Dag 4 Fabbriche di Vergemoli

De charmante borgo Fabbriche di Vergemoli ligt op slechts 20 minuten rijden van Barga. Opnieuw rijden we door dicht, weelderig bos. We parkeren de auto en niet lang daarna horen we het geluid van stromend water. Dat stroomt, zo horen we van een local, al eeuwen door dit mooie dorp. Het werd gebruikt om de molens, papierfabrieken en ijzerfabrieken aan te drijven. In tegenstelling tot Isola Santa is dit nu nog altijd een volledig bewoond stadje met supermarkten en restaurants.

En van al die restaurants is er één plek waar je absoluut geweest moet zijn; pizzeria Da Sandra, die gestart werd door moeder Sandra en nu wordt gerund door haar dochter Serena (Località Valsozza 1). De ruimte binnen is gezellig, het terras buiten biedt uitzicht over de vallei met eiken- en kastanjebomen. Onze tip: bestel de verse funghi porcini fritti, als ze op de seizoenskaart te vinden zijn. Ze zullen die ochtend, of hoogstens de dag ervoor, geplukt zijn. Ze zijn licht, fris en smelten zacht in je mond. Bestel daarna een bord pasta fresca, zoals de tortelli di carne al ragù of de tagliolini ai porcini. Alles wat we krijgen geserveerd is subliem – en dat allemaal voor een superlage prijs. We kunnen ons geen betere afsluiter van deze roadtrip bedenken.

Eten

Barga Pasticceria Fratelli Lucchesi Je ruikt de heerlijke geuren van versgebakken broodjes hier al voordat je zelfs maar naar binnen loopt. Probeer zeker de frollini alle castagne, lokale koekjes gemaakt met kastanjes. pasticcerialucchesi.it Piazza Giacomo Matteotti, Barga

Barga L’Osteria
Ga voor een lokale eetervaring naar deze geliefde osteria op Piazza Angelio, tegenover het Barga Opera House. De zeer spraakzame eigenaar Riccardo voorziet je graag van mooie verhalen en van tips voor de beste lokale lekkernijen. Piazza Angelio 13, Barga

Slapen

Barga Villa Moorings Hotel
Deze villa in liberty-stijl ligt op slechts een korte wandeling van het historische centrum van Barga en is een oase van rust, gelegen in een weelderige, groene tuin. Het interieur, rijk aan art déco, beschikt over marmeren trappen, kroonluchters van Muranoglas en Florentijnse stoffen. De villa biedt tien uniek ingerichte kamers en suites. villamoorings.it, Via Roma 18, Barga

Isola Santa Antico Borgo
Een deel van het dorpje Isola Santa is nu een ‘verspreid hotel’ dat het hele jaar door geopend is en vijf kamers en zes privé-appartementen biedt. In het laagseizoen zijn sommige kamers alleen in het weekend beschikbaar. isolasanta.com, Via della Torre 1, Isola Santa

Fabricche di Vergemoli
I Romiti Kunstenaar Steven Newell heeft dit augustijner klooster op een berghelling minutieus getransformeerd tot een oase van hedendaags comfort. De acht slaapkamers met eigen badkamer hebben allemaal een eigen of gedeeld terras. De rit ernaartoe is steil, en niet geschikt voor angsthazen. romitideltorrente.com, Via Ponte 21, Fabbriche di Vergemoli

Dit artikel komt uit: De Smaak van Italië editie 1 maart|april 2023. Blader door het magazine of bestel dit nummer direct los.

Fotografie: Sofie Delauw | Tekst: Joëlle Edwards | vertaling: Inger van der Ree

Editie bestellen

Dit artikel komt uit: De Smaak van Italië editie 1 Maart|april 2023. Bestel dit nummer hier in onze webshop

"*" geeft vereiste velden aan