Costa dei Trabocchi, culinaire reis door Molise en Abruzzo

Ze ogen als grote insecten, de befaamde trabocchi aan de Zuid-Adriatische kust. De houten vissersplatformen die met hun lange, stevige poten al eeuwen de woeste zee trotseren en met hun tentakels diverse soorten vis uit het water hengelen. De Smaakredactie maakte een culinaire tocht langs de Trabocchikust en genoot niet alleen van heerlijke visgerechten, maar proefde ook van de specialiteiten uit het ongerepte binnenland.

Onze toer start in Molise, een bergachtige regio met verstilde dorpjes en een betoverende kustlijn. Molise is een van de meest onaangetaste delen van Italië en vrijwel onbekend bij toeristen. De kronkelige wegen, geflankeerd door olijfbomen en wijnranken, zijn er nagenoeg verlaten en op een paar wilde beesten na hebben we nauwelijks last van tegenliggers. Ook ons navigatiesysteem lijkt niet bekend te zijn met deze streek. Dan gebiedt het apparaat ons een ravijn in te rijden, dan weer dienen we linksaf een wijngaard in te slaan. Het is dus even zoeken naar ons logeeradres in het piepkleine bergdorpje Montecilfone en de diepe kuilen in de vervallen wegen maken het autorijden niet bepaald gemakkelijk. Na een paar uur heen en weer schudden, rijden we dan eindelijk het erf van Masseria Grande op, onze agriturismo. Terwijl we stiekem snakken naar een glas wijn en dampend bord eten, vertelt de supervriendelijke eigenaar Elio ons alles over het landgoed waar hij opgroeide. Van de familiegeschiedenis tot aan de recente renovatie, de omgeving en de wijn die hij produceert. Bij het woord ‘vino’ ziet hij ons even opveren. ‘Wacht. Ik bel Rolando en reserveer een tafeltje voor jullie bij het beste restaurant in de buurt: Il Pagatore’, lacht hij begripvol.

Gezellige chaos

Il Pagatore is dé lokale hotspot van het verderop gelegen dorp Guglionesi, ontdekken we bij binnenkomst. In dit eenvoudige restaurant vindt een waar schouwspel plaats dat het gemoedelijke dorpsleven hier goed typeert. Een oudere man geniet ongegeneerd van de oorverdovende muziek die uit zijn telefoon schalt, maar lijkt daar gek genoeg niemand mee tot last te zijn. De herrie die een groepje bouwvakkers in de hoek produceert, zorgt evenmin voor ergernis. Integendeel: af en toe schreeuwt een van hen in onverstaanbaar Italiaans iets door het restaurant waar iedereen hartelijk om kan lachen. De bescheiden cameriere Rolando laat het allemaal op zijn beloop. Hij heeft slechts één doel: zijn gasten voorzien van wijn en spijs. Een paar minuten nadat we onze keus voor de filetto di vitello aan hem hebben doorgegeven, trekt er vanuit de keuken een rookwolk het restaurant in. Ook hier kijkt niemand van op. De oorzaak is Rolando’s moeder, die onze kalfsfilet aan het grillen is − vermoedelijk zonder afzuigkap. Als de rook is opgetrokken, krijgen we een verrukkelijke filet met asperges geserveerd. Simpel bereid, maar om je vingers bij op te eten. Als na de maaltijd dan ook nog eens blijkt dat de rekening verbijsterend laag is, proosten we met een limoncello op een nu al succesvolle trip.

[su_quote]Er wordt beweerd dat de trabocco dé oplossing was voor zeelieden met een zwakke maag [/su_quote]

Vissende tentakels

De volgende ochtend is het tijd om de trabocchi (ook wel trabucchi genoemd) te gaan bezichtigen. We hebben afgesproken met de Nederlandse Angeline, die culinaire reizen langs de Trabocchikust organiseert. Ze neemt ons mee naar het schilderachtige Termoli, een dorp op een schiereilandje, omringd door een eeuwenoude stadswal. In de zomer is Termoli een bruisende badplaats, maar daar is in de rest van het jaar niet veel van te merken. Dan is het plaatsje vredig en lieflijk. Je kunt er dan rustig rondstruinen in de wirwar van steegjes of uitwaaien op de boulevard. Onder aan de wal staan twee authentieke trabocchi in het water, waar we van trotse inwoner en gids Oscar een kijkje op mogen nemen. ‘Deze vissersplatformen werden eeuwenlang om uiteenlopende redenen gebouwd’, vertelt hij. ‘Sommige vissers verkozen een trabocco boven een boot die niet altijd bestand was tegen het woeste zeewater en bovendien tijdens de vele zeeoorlogen nauwelijks kon worden gebruikt. Anderen hadden geen geld voor een boot en bouwden als alternatief een platform met vissende tentakels in zee. Er wordt zelfs beweerd dat de trabocco dé oplossing was voor zeelieden met een zwakke maag.’ Het is haast niet te geloven dat de trabocchi hier al honderden jaren staan; ze zien eruit alsof een zuchtje wind voldoende is om ze omver te blazen. Toch is de constructie ijzersterk, meent Oscar. ‘Ze zijn gemaakt van pijnhout dat in water is geweekt. Hierdoor is het hout zo sterk geworden dat je er met een zaag niet eens doorheen kunt komen.’ Inmiddels is vangen van vis voor de meeste trabocchi bijzaak geworden. Vandaag de dag fungeren ze voornamelijk als restaurant of als uitkijkpunt over de groenblauwe Adriatische Zee.

 [su_quote]Na zestig flessen wijn was mijn Italiaans een stuk beter[/su_quote]

Warm bad

Na nog geen vierentwintig uur in het gebied kunnen we al stellen dat de mensen hier buitengewoon aardig zijn. Het Nederlandse echtpaar dat we aan het eind van de middag bezoeken, beaamt dit meteen. Mary-Anne en Cap hebben zes jaar geleden een stuk land in Molise gekocht, waarop ze een droomhuis hebben gebouwd om in te overwinteren. ‘De mensen zijn hier zo aardig! Thuiskomen in Molise voelt elke keer als een warm bad’, vertelt Mary-Anne ons, terwijl ze koekjes gemaakt van rode wijn op tafel zet. ‘Ik doe in Nederland al vijfentwintig jaar boodschappen bij dezelfde  supermarkt, maar ik heb nooit het idee dat het personeel me daar kent. Hier werd ik tijdens mijn tweede bezoek aan de buurtsuper al ontvangen als een oude vriend.’ De band met de buren is, ondanks dat ze honderden meters van elkaar vandaan wonen, erg goed. ‘We vielen ook wel met onze neus in de boter’, lacht Cap als we vragen hoe de integratie verliep. ‘Het eerste weekend dat we hier waren, werden we meteen uitgenodigd voor een buurtfeest. Ik kreeg de taak om de wijn te schenken, in totaal zestig flessen. Iedereen kende me aan het eind van de avond en mijn Italiaans was een stuk beter.’

Exclusieve visjes

Voor wie de Trabocchikust per auto wil verkennen is de Strada Statale 16 een aanrader. Deze weg is goed onderhouden en voert langs de mooiste plekken van de kustlijn, waar de golven van de Adriatische Zee spectaculair breken tegen de trabocchi en de rotsen. Wij besluiten de SS16 vanuit Molise te pakken naar de badplaats San Vito Chietino in Abruzzo. Hier staat een tweehonderd jaar oude trabocco waarop eigenaar Vito en zijn vrouw Adelia een paradijs voor de visliefhebber hebben gecreëerd, genaamd Vento di Scirocco. We kunnen er meteen aanschuiven voor een maaltijd. En terwijl we volop aan het genieten zijn van al het lekkers uit de zee onder ons, vertelt Adelia waarom het eten hier zo bijzonder is: ‘Op elke trabocco eet je wat anders. We kunnen immers maar op één plek vissen. Zodoende heeft ieder platform een eigen gerechten.’ Ondertussen serveert Vito ons de lokale tomaten-vissoep met pasta, brodetto alla sanvitese. Een gerecht met vissoorten die we misschien een keer in een biologieboek voorbij hebben zien komen, maar die we zeker nog nooit hebben geproefd. Vito: ‘Deze soep is bereid met onder andere schorpioenvissen en bidsprinkhaankreeftjes uit deze baai. Spaghetti alle vongole kun je overal eten, brodetto alla sanvitese eet je alleen hier.’

Fanfare

De schoonheid van de Trabocchikust zit ’m niet zozeer in historische monumenten of kunstzinnige steden, maar in de prachtige natuur, de armeluiskeuken die rijk is aan smaken en niet in de laatste plaats de eeuwenoude tradities. In het sfeervolle kustplaatsje Vasto, 40 kilometer ten zuiden van San Vito Chietino, aanschouwen we een van die tradities. Als we tegen zes uur aankomen, is het dorp in afwachting van de processie van San Michele, een katholieke optocht voor de beschermheilige van Vasto. In de straten spelen verschillende bandjes en deinen mannen met wollen pet, grote bril en sigaar mee op de muziek. Klokslag acht uur luiden de kerkklokken en begint de processie. In de smalle straten van het oude centrum loopt de fanfare, gevolgd door zingende mannen en vrouwen in religieuze jurken onder gekleurde lichtstellages door, zoals we dat kennen uit films. Dit is Zuid-Italië ten voeten uit.

Wijn bij het ontbijt

Op alweer de laatste ochtend ontbijten we bij wijndomein Quadrifoglio in Montenero, waar eigenaar Alfredo en chef-kok Fabio een grote verrassing voor ons hebben. Midden in de wijngaard staat een gedekte tafel vol heerlijke streekgerechten, met onder andere hartig brood met pepertjes, wafels met kweeperenjam, frittata, soep met worst, chocoladetaart en gevulde koekjes met druivenmost. Een traditioneel ontbijt dat decennia terug standaard werd gegeten voor de druivenpluk. Hoewel het negen uur in de ochtend is, moeten we van Fabio alles proeven, inclusief de huisgebottelde wijn: Tintilia Vitigno Autoctono del Molise DOC. Vooruit dan maar. En eerlijk is eerlijk: deze droge, zachte wijn smaakt in combinatie met het zware ontbijt verrassend goed. ‘Maar even, Fabio, hoe konden plukkers dit dagelijks eten?’ vragen we hem. ‘Vroeger groeiden de druivenstruiken in bogen, waardoor het plukken grotendeels nog bovenhands gebeurde’, legt hij uit. ‘Een stevig, calorierijk ontbijt was een vereiste.’ Helaas hebben wij geen extra calorieën nodig voor de autorit naar het vliegveld vanmiddag, maar we eten er geen hap minder om. Want wanneer ontbijt je nu in een Italiaanse wijngaard? Ondertussen pakt Fabio zijn accordeon erbij en bewijst dat hij naast koken ook niet onverdienstelijk muziek kan maken. Het plaatje is compleet, we kunnen met een voldaan en met een volle maag terug naar huis. Maar eerst even de wijn laten zakken, voordat we de hobbelwegen weer op gaan…

Slapen

Masseria Grande in Montecilfone
Slapen met enkel het geluid van tsjirpende krekels en af en toe een roepende uil, bij Masseria Grande vind je absolute rust. Overdag geniet je aan het zwembad van de zon of sla je je handdoek uit op het nabijgelegen strand. Contrada Pezze Di Corundoli,  masseria-grande.it

Agriturismo Olive in Lentella
Deze olijfboerderij bereik je via een achtbaan aan zandwegen, maar aan het einde wacht een flinke beloning: een prachtig uitzicht, romantische appartementen en last but not least heerlijke olijven. Contrada Fonte Puteo 4, olivesrl.com

Agriturismo Quadrifoglio in Montenero di Bisaccia
Dit wijndomein heeft alle ingrediënten in huis voor een mooie vakantie: een kelder met een prachtige collectie wijnen, een fraai zwembad en uitzicht op zee en groene heuvels. Contrada Montebello, agriturismoilquadrifoglio.net

Eten

Ristorante Il Pagatore
Eenvoudig restaurant met een ambiance en gerechten die lang in je geheugen gegrift zullen blijven staan. Ook de prijzen zijn buitengewoon aantrekkelijk. Via Conte di Torino 71, Guglionesi

Vento di Scirocco
Adelia en Vito leggen hun gasten in de watten met de meest verse en bijzondere visgerechten, ter plekke geserveerd op de trabocco. Via Feltrino 13, San Vito Chietino

Al Metrò
Hoewel de liefhebber van goed eten hier overal zijn hart kan ophalen, is Al Metrò wel het neusje van de zalm. In het hele gebied wordt dit restaurant geprezen om zijn voortreffelijke gerechten. Via F. Magellano 35, San Salvo Marina

Svevia
In Termoli is het helaas niet mogelijk om op een trabocco te eten, maar de lokale vis weet zijn weg naar je bord desalniettemin te vinden. In restaurant Svevia geniet je van versgevangen
vis uit de plaatselijke baai. Piazza Duomo 11, Termoli

ZELF NAAR ABRUZZO & MOLISE

Fotografie: Chantal Ariëns