Zondagse ontdekkingen in Guardiagrele Abruzzo

Feestelijk zijn ze altijd, de zondagen in Italië. Het wekelijkse moment dat het hele land er stijlvol aangekleed met familie en vrienden op uittrekt naar de mooiste picknicks of de beste stranden. Jos van den Bergh deelt zijn tips over die zondagen. Dit keer over Guardiagrele.

De bergen van de Majella behoren tot de hoogste in Midden-Italië en bieden nog altijd onderdak aan wolven, adelaars en beren. Het massief ligt als een grote bult ten zuiden van de Autostrada van Pescara naar Rome en loopt aan de oostkant vrij snel af naar de Adriatische zee. Groene flanken waarvan de laatste heuvels aan de voet een toch nog onverwachte val op het strand van de Costa dei Trabocchi maken. De combinatie van bergen en zee maakt Abruzzo, het bestuurlijke gebied waaronder het Parco Nazionale della Majella valt, misschien wel tot de mooiste regione van Italië.

Prachtige view op de Majella
Een gebied tra mare e monti zoals de Italianen zelf zeggen. Op de oostflanken van dit natuurpark ligt onze ontdekking van vandaag. Ook een borgo più bello d’Italia, eentje met enerzijds een prachtige view op de Majella, anderzijds een plek waarvandaan je het blauwe water van de zee kunt zien stromen. Dichter Gabriele D’Annunzio noemde deze ontdekking ‘Het terras van Abruzzo’. Deze keer reizen we naar Guardiagrele, een stadje niet ver van Chieti.

Nicola di Guardiagrele
Goudsmit en beeldhouwer Nicola di Guardiagrele is in deze op 576 meter hoogte gelegen stad geboren en het was ook deze kunstenaar die de tot dan vrijwel anonieme koper- en goudwinning van Abruzzo in de 15e eeuw bekendheid gaf. De bewerking van metalen bracht de hooggelegen vesting vervolgens voorspoed, status en bewondering. En ook zorgde deze kunst plus handel voor een verdere ontwikkeling van het stadje. Zo kon Guardiagrele groeien tot de aangename plaats die het feitelijk nu nog steeds is.

Vanuit Chieti

De stad kenmerkt zich nog altijd door een goed bewaard centrum met een fraaie ligging op een plateau tussen bergen en zee. Daarbij beschikt het gebied over een aangenaam klimaat met echte seizoenen. Je bereikt Guardiagrele vanuit de provinciehoofdstad Chieti gemakkelijk als je in zuidelijke richting de bergen inrijdt en slaat vervolgens na een kilometer of 25 bij de stadsgrenzen van Guardiagrele af. Vervolgens rijd je de bebouwde kom in via een paar scherpe bochten en gaat de weg daarna vanzelf de grens van de eeuwenoude panden van het centro storico volgen. Door de smalle doorkijkjes zie je dan al dat Guardiagrele ook vandaag nog een bijzonder fraaie binnenstad heeft. Een pure borgo die het zoeken van een parkeerplek meer dan waard is. De oude stad van deze rond de 10.000 inwoners tellende plaats is door de eeuwen heen goed intact gebleven en met een beetje fantasie waan je jezelf hier weer in de tijd dat beeldhouwer Nicola zijn kunsten hier met succes tentoon spreidde.

Heilige feesten

Tussen 6 en 8 augustus is het altijd feest in Guardiagrele. Op deze dagen vieren de inwoners de festiviteiten rond de twee stedelijke patroonheiligen San Donato d’Arezzo en Sant’Emidio. Het beeld van de eerste wordt dan door de smalle straten van de stad rondgedragen, terwijl de mensen dan overal Porchetta met peper, rozemarijn, knoflook en andere seizoenslekkernijen eten. Mocht je dus in de buurt zijn, dan is een bezoek aan Guardiagrele tijdens het feest der patroonheiligen een perfect moment.

San Nicola il Greco

Eerder in het jaar op de derde zondag in mei vieren de Guardiesi het feest van San Nicola il Greco. Een abt die in de 11e eeuw met zijn monniken Calabrië is ontvlucht en vervolgens hier in Abruzzo met zijn mannen is neergestreken. Door de aanvallen van de Saracenen was Zuid-Italië te gevaarlijk geworden en daarom zette deze groep geestelijken hun rustgevende leven voort in het stabiele en aangename stadje Guardiagrele. San Nicola brengt hier vervolgens de laatste jaren van zijn leven door, heeft blijkbaar veel goeds gedaan want wordt in mei nog altijd vereerd. De kerkvader ligt sinds 1338 begraven in de San Francesco kerk en is daarmee voor eeuwig verbonden met zijn toevluchtsoord. Met drie belangrijke heiligen in hun midden hebben de Guardiesi het zo maar druk met alle vieringen en optochten. Hoe dan ook levert het voor de bezoekers een mooi schouwspel op en passen deze religieuze feesten helemaal bij de middeleeuwse sfeer die hier nog altijd door de smalle straten gonst.

Lekkere cantina

Eten kun je eveneens goed in Guardiagrele. Sterker nog in de Via Tripio zit een heel authentiek restaurantje met regionale gerechten op de kaart. Je kunt hier alleen binnen zitten, maar de Cantina Del Tripio, genoemd naar de straat waaraan het etablissement gelegen is, blijkt een aanrader. Een eetgelegenheid waar je in eerste instantie aan de buitenkant misschien wat uitstraling mist, maar zeker ook één waarvan je bij de eerste gang die je geserveerd krijgt, beslist weet dat het goed zit. De piatti zijn typisch voor de regio Abruzzo, diverse lokale pasta’s en keuze uit zowel vlees als vis. Denk bij een secondo di carne bijvoorbeeld aan lam, want de bergen zijn hier immers dichtbij en die invloed zie je terug op de kaart. Het interieur beschikt over verlichting die voor onze maatstaven wellicht net wat te fel is, maar dat gebrek aan sfeer wordt ruimschoots gecompenseerd door gezellige houten tafeltjes en een fijne bediening. Daarmee is de Cantina del Tripio een prima plek voor de pranzo abruzzese. Hier in het historische hart van Guardiagrele haal je een pure en ongepolijste eetervaring op. Overigens zijn er rond de centrale kerk ook diverse andere eettentjes en terrasjes en daarmee is er voldoende keuze als je onverhoopt op zoek bent naar een andere ervaring.

Bijzonder portaal

Het stadscentrum kent daarbij ook de nodige culturele bezienswaardigheden. Het veertiende eeuwse gotische portaal van de belangrijkste kerk, de Santa Maria Maggiore, is erg fraai en wordt toegeschreven aan de school van stedelijk beeldhouwer Nicola di Guardiagrele. Het is wellicht het meest bijzondere portaal van Abruzzo regio. Daarnaast beschikt de massieve kerk over diverse fresco’s, een prachtige houten galerij langs de lengte van het kerkgebouw en een eveneens imposante klokkentoren. Het interieur is 18e eeuws, de oorspronkelijke binnenkant werd eerder door een aardbeving vernield. Tot slot is het Museo del Duomo in dit religieuze stadshart een kijkje waard. Naast de belangrijke Chiesa Collegiata heeft de stad nog een paar andere kerken die cultuurhistorisch van belang zijn. Denk hier bijvoorbeeld aan de San Nicola di Bari, een godshuis met een historie die teruggaat naar de 4e eeuw.

Meer high lights

Andere highlights van dit plattelandsstadje in Abruzzo zijn het Kapucijnenklooster uit het einde van de 16e eeuw, diverse palazzi uit de middeleeuwen en het Palazzo Comunale aan de Piazza San Francesco. Museums zijn er ook. Bijvoorbeeld het Museo del Costume e della Tradizione della Nostra Gente en het Museo Civico. Tussen de culturele bezoeken door heeft het oude stadscentrum ook de nodige winkeltjes te bieden en zijn er aan de randen van de bebouwing een paar mooie uitzichtpunten. Als je vanuit het hart van de stad bij de Chiesa Santa Maria del Carmine verder doorloopt, kom je ook een leuk pleintje met terrassen onder het groen. Een lekkere plek op zomerse dagen.

Beklimming van de Monte Amaro

Ben je eenmaal in Guardiagrele zelf geweest, verlaat dit schitterende gebied dan niet zonder ook het Parco Nazionale della Majella bezocht te hebben. Het is één van de mooiste natuurgebieden van Italië en eigenlijk in alle seizoenen een verkenningstocht waard. Het voorjaar is hier kleurrijk, de zomer heerlijk zonnig met prettig wandelweer en in de herfst bedekt een roodgele gloed de bossen op de hellingen. In het bijna 630 vierkante kilometer grote park, ten westen van Guardiagrele, ligt een heel netwerk van wandelpaden. Ook zijn er grotten die je kunt bezoeken en is er met enige conditie prima een tocht naar de hoogste toppen te maken. De hoogste piek is met 2793 meter de Monte Amaro, zeker als je op een heldere zomerse dag vroeg opstaat heb hier een betoverend uitzicht over de bergmassieven van centraal Italië. De beklimming meer dan waard. In het park leven daarnaast meer dan 150 diersoorten, waaronder een aantal zeldzame beesten zoals de beer en de wolf.

Trabocchi aan zee

Aan de oostkant van Guardiagrele ligt eveneens een leuke uitstapje: de Costa dei Trabocchi. Heerlijke stranden met op diverse plaatsen houten vissershuisjes op palen in zee, de zogenaamde trabocchi. Vroeger werden deze unieke stellages gebruikt voor het binnenhalen van de vis, tegenwoordig kun je in de meeste trabocchi juist vis eten. De bijzondere bouwwerken zijn naamgever van dit stuk kust dat ruwweg van de Gargano tot aan Ortona loopt. Beneden Guardiagrele aan zee ligt het dorpje San Vito Chietino, een alleraardigst badplaatsje met drie trabocchi binnen handbereik. Twee direct aan de kleinschalige boulevard, een iets meer in de richting van het havenstadje Ortona. Gerenommeerde visrestaurants hebben de houten steigers overgenomen, zo ook bij San Vito, en serveren nu de heerlijkste visgerechten op deze fraaie plekken boven de zee. Een van de bekendste in dit gebied is Ristorante Trabocco Vento di Scirocco. Voor de rest heeft San Vito een fraaie pizzeria direct aan zee en in het seizoen de nodige zitjes op het strand. Een stuk kust dat bovendien de nodige andere voorzieningen kent en bestaat uit fijn zand. Daarmee is het hier een erg aangename plaats voor een dagje beachlife.

Gouden decoratie

Met zijn gouden greep en gedetailleerde beeldhouwkunsten zette Nicola di Guardiagrele zijn stad zo’n zes eeuwen terug op de kaart. Steen, ijzer, brons of goud, niets was deze kunstenaar te gek en elke grondstof transformeerde hij tot een sieraad voor zijn stad. Later ‘exporteerde’ hij ook zijn kunst. Daarmee kenden velen in een toen nog versnipperd Italië dit stadje op het terras van Abruzzo. Nicola maakte zijn stad mooi, beeldhouwde op een indrukwekkende manier de toegangspoort van zijn duomo, het pronkstuk waar wij anno 2021 nog altijd van kunnen genieten. Inmiddels is de kathedraal gedevalueerd tot een simpele doch bouwtechnisch gezien bijzondere kerk, heeft de bisschop afscheid genomen van deze plek op de flanken van de Majella maar is daar heel veel ander interessants voor teruggekomen.

Mooie tussenstop

Boek dus gerust eens een paar dagen Abruzzo rond het fraaie Guardiagrele. De plaats is een mooie tussenstop voor wie het tegenwoordig drukke Puglia per auto wil bezoeken. Vanuit hier rijd je in drie uur naar Bari en geniet je op weg naar het zuiden van een paar dagen ongerept Italië. Daarbij heb je links naast Guardiagrele de bergen en rechts de bijzondere kust van de trabocchi. Zie Guardiagrele daarom maar als Nicola’s gouden tip voor een zondagse ontdekking.

BEKIJK OOK:

Zien & doen

Op zoek naar ridders in Sulmona in de regio Abruzzo

• Jos van den Bergh (1973) werkt al jaren in de Nederlandse mediawereld maar komt al minstens zo lang in elke uithoek van de Laars. Voor ons blijft hij dat nog even doen, rijdt hij kriskras door de Laars en deelt hij zijn tips over de talrijke zondagse ontdekkingen die het land rijk is.