Terug naar overzicht

Liselotte vraagt zich af hoe het is in maffiawijk Scampia na ‘Gomorra’

Elk seizoen van Gomorra zat Liselotte aan de buis gekluisterd. Niet alleen de mooie kant van het land, maar ook de verschrikkelijke gebeurtenissen boeien haar. Maar hoe is het nu in de beruchte wijk uit de serie?

‘Het heeft alleen maar meer kapot gemaakt.’ De bejaarde Mirella slaat haar blik naar de grond. De pijn die het haar doet, is in de ruimte vol kindertekeningen te voelen. Mirella is kinderjuf in Scampia, een beruchte maffiabuurt in Napels. Er zijn veel problemen in Scampia – niet voor niets wisten de makers van de serie Gomorra al vier seizoenen te vullen met de ellende uit de wijk. Veel kinderen gaan niet naar school, de werkloosheid is torenhoog en voor velen is het criminele pad de enige uitweg. In haar speelzaal probeert Mirella al decennialang kinderen uit de buurt te houden van drugs(handel) en gevaarlijke bendes.

Enorme puinhoop
Elk seizoen van Gomorra keek ik in een mum van tijd af. Gefascineerd en verbijsterd door de verschrikkelijke gebeurtenissen. Die kant van Italië trekt, net als het eten, de warme mensen en de vele mooie plekken, ook mijn aandacht. Dat het hier af en toe een enorme puinhoop is, op straat en in de politiek, is niks nieuws. Maar Scampia is wel even andere koek. Waarom gaat het hier zo vreselijk mis? 

Projectontwikkelaars
De oorzaak is simpel en onvoorstelbaar tegelijk. De jonge wijk in het noorden van Napels kreeg simpelweg nooit een kans. In de jaren tachtig schoten flats er als paddenstoelen uit de grond, maar projectontwikkelaars ‘vergaten’ de buurt te voorzien van scholen en winkels. Je hoeft geen antropologie gestudeerd te hebben, om te snappen dat dit fout moest gaan. Bovendien trok de politie haar handen er volledig vanaf, op het moment dat de situatie onhoudbaar werd. Scampia werd de thuisbasis van een van de gevaarlijkste criminele organisaties ter wereld, de Camorra.

In de jaren tachtig schoten flats er als paddenstoelen uit de grond, maar projectontwikkelaars “vergaten” de buurt te voorzien van scholen en winkels

In een klap wereldberoemd
Jarenlang leefden de inwoners onder gruwelijke omstandigheden, zonder dat iemand naar ze omkeek. Tot de Napolitaanse journalist Roberto Saviano in 2006 letterlijk een boekje opendeed over het reilen en zeilen van de maffiaclan. Zijn non-fictieboek Gomorra en de gelijknamige film en serie maakten de wijk en haar problemen wereldberoemd. 

Permanente bewaking
Saviano beschouwde ik als een held. Klap maar eens uit de school over je meest gevaarlijke stadsgenoten, waardoor je permanent bewaakt moet worden. Je hoeft geen journalistiek gestudeerd te hebben om te zien dat hij zijn werk fantastisch doet. De wereld weet nu van het falende beleid, van de gigantische corruptie en van afschuwelijke scènes die zich hebben afgespeeld. Maar wat als je merkt dat jouw werk ook schade aanricht? Dat het beeld dat je naar buiten brengt, de kansen van eerlijke bewoners verkleint. Werk je dan als journalist nog mee aan een entertainmentserie, die in meer dan 130 landen je geboortestad zwart maakt? Sinds mijn bezoek aan Scampia zet ik voorzichtige vraagtekens bij zijn heldenstatus.

Fictieve helden
Nieuwe problemen steken de kop op. Kansloze jongeren voelen de drang om in de voetsporen van de hoofdrolspelers te treden. Was fictie aanvankelijk gebaseerd op ware gebeurtenissen, nu is de realiteit dat jongeren zich laten inspireren door fictieve helden, die hun hand niet omdraaien voor moord. Tegelijkertijd komen zij die wél gestudeerd hebben nergens aan werk. Het idee dat iedereen uit Scampia crimineel is, wordt alleen maar versterkt. De producenten nemen geen verantwoordelijkheid. Ondertussen ziet Mirella ‘haar kinderen’ door haar vingers glippen. 

Veel bewoners zaten nooit te wachten op alle aandacht. De stadsdeelvoorzitter gaf nooit toestemming om te filmen. Maar geld opent deuren. Zo zouden de makers alleen al aan een bareigenaar 200.000 euro hebben betaald om zijn zaak op te blazen. Voor één scène van twee minuten. Vermoedelijk een peulenschil bij het bedrag dat ervoor zorgt dat de opnames al jaren doorgaan.

Financieel in zwaar weer
De echte helden van Scampia zijn de dupe. Kunnen de makers geen handreiking doen? Aan de judo-school van Gianni Maddaloni, bijvoorbeeld, die zoveel kinderen van de straat houdt, maar in financieel zwaar weer verkeert. Of aan kinderjuf Mirella, die al voor generaties kansloze jongeren fungeert als ‘tweede moeder’, maar zich tegengewerkt voelt door Gomorra. Er zijn zoveel goede initiatieven, maar zo weinig steun.

Wellicht is het tijd voor een nieuwe Saviano. Iemand die de heldhaftige inwoners, die elke dag strijden voor een beter leven in de buurt, een podium geeft. Iemand die daar een entertainmentserie van maakt en miljoenen mensen bereikt. Díe journalist verdient nu een heldenstatus.  

LEES OOK:

Wil je dagelijks op de hoogte blijven van de laatste nieuwtjes en leukste vakantietips uit Italië? Volg De Smaak van Italië op Facebook!