Wat is de volgende stap van de Italiaanse regering?

De nieuwe Italiaanse regering zit een paar weken in het zadel. Vanuit Nederland en Europa werd de spanning telkens opgevoerd. Zou de regering er komen of volgen er toch nieuwe verkiezingen? En nu de regering van partijen M5S en Lega er zit is de volgende vraag: wat gaat Italië doen? Europa maakt zich zorgen. Terecht?

Uiteindelijk wordt Italië nu geregeerd door de als populistisch bekend staande Vijfsterrenbeweging, samen met de rechts-nationalistische partij Lega. Na maanden van impasse en een mislukte eerste poging, nadat president Mattarella een minister afkeurt, krijgt Italië de regering van Verandering zoals de nieuwe premier de regering noemt.

Politieke ervaring
En ook de premier is een onbekende op het pluche: een 53-jarige advocaat en hoogleraar zonder politieke ervaring. In zijn eerste dagen maakt hij overigens snel kennis met politiek op het wereldtoneel. Zo vertegenwoordigd hij Italië tijdens de G7-top waar hij samen met de Amerikaanse President Trump een lans breekt om Rusland weer toe te laten tot de G7. Weeks daarna is hij te gast bij de Franse President Macron om een hoog oplopende ruzie te sussen over immigratie die al dagen gaande is tussen Frankrijk en Italië. Europa merkt al snel dat dit inderdaad een ongewone combinatie is doordat Conte weliswaar premier is maar de beide vicepremiers hebben echt de broek aan. Zo wordt Conte openlijk gesouffleerd in het Parlement en laten vooral Salvini van de Lega en Di Maio van de M5S dagelijks van zich horen zowel op het dorpsplein, in de landelijke media en vooral op sociale media. Facebook en Twitter zijn minstens zo belangrijk als het dagelijkse Telegiornale.

Migratie

Hoewel beide partijen nooit eerder hadden geregeerd, maken ze vaart met hun plannen. De M5S hamert op een basisinkomen en wil dat zo snel mogelijk hebben ingevoerd. Vooral de financiële dekking hier is nog niet duidelijk en dit baart de oppositie zorgen. De Italiaan die op de partijen heeft gestemd, lijkt echter niet ontmoedigd want in de peilingen doen beide partijen het redelijk tot goed. Het is vooral de Lega die het echt goed doet. De peilingen worden dagelijks opgestuwd door het doortastende en vaak polariserende optreden van leider Salvini. De afgelopen weken roerde hij zich veelvuldig op het thema ‘migratie’. Tot groot genoegen van de Italianen die de manier waarop Europa hiermee omgaat helemaal zat zijn. Het grootste probleem is dat de Italianen zich in de steek gelaten voelen door Europa en de andere landen. Ze stellen dat er al jaren honderden schepen aankomen via de Italiaanse kust en dat Italië er alleen voor staat. Salvini maakt handig gebruik van deze onvrede door het vuurtje nog eens op te stoken. Zo weigerde hij de Aquarius. Een schip met honderden migranten waaronder 134 kinderen en 7 zwangeren. Op Facebook geeft hij de volgende verklaring: “Malta neemt niemand op, Frankrijk stuurt ze terug bij de grens, Spanje verdedigt zijn grenzen met wapens; heel Europa denkt aan zijn eigen zaken. Vanaf vandaag begint ook Italië NEE te zeggen tegen de mensenhandel, NEE tegen de business van illegale immigratie”. En hoewel de coalitiepartner veel milder staat vergeleken met de harde Lega-lijn steunt ook M5S-leider Di Maio zijn besluit. ‘We breken met de traditie dat Italië altijd maar braaf “ja” zei tegen ieder verzoek. We zeggen nu vooral “ja” tegen de Italiaanse belangen.’ Degene die een parallel hoort met Trumpiaanse politiek heeft dit waarschijnlijk goed begrepen, want de partijen winden er geen doekjes om: dit is de regering van de verandering.

Europa houdt de adem in
Wat kunnen we nog meer verwachten? Deze regering weet heel goed dat ze kan leunen op de steun van miljoenen Italianen. En dat de oppositie op dit moment geen vuist kan maken. Berlusconi daalt in de peilingen net zoals de PD, de partij van oud-premier Renzi. De overige partijen zijn überhaupt te klein om echt iets te doen. En de Italianen beginnen waardering te krijgen voor de harde taal. ‘Eindelijk iemand die iets zegt’ is een vaak gehoorde opmerking ook bij Italianen die ik spreek.

Italiaanse soep
Dus voorlopig zit Europa vast aan deze regering. De huidige partijen zetten in ieder geval in op een hardere lijn op immigratie en meer opkomen voor de Italiaanse belangen. Maar de soep wordt niet zo heet gegeten als hij wordt opgediend. Ook niet als de soep Italiaans is. Dat merk je aan het nieuwe regeerakkoord. Daags voordat dit akkoord er lag, lekte een concept akkoord uit. Dat was veel radicaler maar de extremen zijn er uit en de scherpe randjes afgevijld. Zo spreekt de beoogde minister van Financiën Savona die nu minister van Europese Zaken is inmiddels veel minder harde taal en zelfs verzoenende woorden over de EU en de Euro. De huidige minister van Financiën is nog duidelijker: ‘Italië stapt niet uit de Euro en gaat het begrotingstekort terugdringen’. Daarnaast was er na een paar dagen vrieskou op de lijn Parijs-Rome toch weer een zomerzon toen Macron en Conte elkaar voor een lunch ontmoetten en zegt zelfs Salvini dat hij het verdrag van Dublin niet wil afschaffen maar wil aanpassen. Het lijkt er dus op dat Italië een regering heeft die voorlopig gewoon blijft zitten. Dat betekent dat de harde, zomerse campagne tijdens de verzengende hitte dus definitief niet plaatsvindt. Maar voor een onversneden mening van de gewone Italiaan kun je deze zomer gewoon terecht bij de plaatselijke piazza, bar of ristorante.

LEES OOK:

• Zakendoen in Italië: hoe werkt dat eigenlijk?
• 7 Italiaanse boeken die je deze zomer gelezen moet hebben

Donatello Piras is als politiek analist regelmatig te horen op onder meer BNR en Radio NPO 1. Hij werd geboren in Den Haag als kind van twee Italiaanse ouders en volgt de politiek in Italië op de voet. Voor ons blogt hij over de Italiaanse verkiezingen en de gebeurtenissen op het politieke toneel.