Bergamo, de stad tussen berg en dal

Bergen en valleien, middeleeuwse plaatsjes en trendy winkelgebieden: in Lombardije vind je het allemaal. Toch is er maar één plek in deze regio waar dit alles echt bij elkaar komt. Die plek is Bergamo. Hier gaan alle kwaliteiten van de regio moeiteloos in elkaar op. Bergamo is het hart van Lombardije, een stad vol contrasten.

Tekst: Maurizia Ghisoni, vertaling: Maartje Elsevier Stokmans
Fotografie: Matteo Carrassale

Met uitzicht op de bergen in het noorden en valleien in het zuiden heeft Bergamo een fantastische ligging. Deze stad, op slechts veertig kilometer ten oosten van Milaan, bestaat eigenlijk uit twee steden. De Città Bassa ligt in een dal en vormt het moderne Bergamo met brede lanen en trendy winkels. De oude kern, de Città Alta, met middeleeuwse steegjes en karakteristieke torentjes ligt bovenop een heuvel en is omringd door een dikke vestingmuur.

Città Alta

Een goede plek om een wandeling door de Città Alta te beginnen is het Piazza Mercato delle Scarpe. Tijdens de middeleeuwen was dit kleine plein het centrum van de schoenmakerswijk. Met zijn oude huizen en torens doet het nog steeds middeleeuws aan. Vanaf het plein loopt een straatje met kinderkopjes omhoog. Bovenaan verheft zich een prachtige vijftiende-eeuwse rotsburcht, met daaromheen het weelderige Parco delle Rimembranze. De wandelpaden, bloemenperken, grasvelden en monumentale bomen maken dit park tot een heerlijk groen toevluchtsoord. Vanaf hier kun je goed uitkijken over de Città Alta met typerende gebouwen als de Torre Civica en de kerk van Santa Maria Maggiore met de oosters aandoende klokkentoren.

Smederij

Voorbij het park, aan de Via Solata, staan schattige huisjes met balkons vol bloembakken. De straat komt uit op het Piazza Mercato del Fieno. Het geluid van een hamer op een aambeeld nodigt uit om een kijkje te nemen bij de smederij van Rafaelle Scuri. De ruimte op de begane grond van een eeuwenoud gebouw heeft iets weg van een grot. De aambeelden, het vuur en de prachtige toonbank brengen je honderden jaren terug in de tijd. ‘De spullen zijn nagelaten door mijn voorouders die ook smid waren,’ vertelt Raffaele. Hij is een man van weinig woorden, maar laat vol trots zien wat hij zoal gemaakt heeft. Zijn hekwerken, traliewerken en balkonhekken voor villa’s en huizen zijn ware kunststukken.

Il Campanone

Vanaf het plein bereik je via de Corso Colleoni het beeldschone Piazza Vecchia. Het wordt omgeven door prachtige gebouwen als het Palazzo della Ragione, het Palazzo del Podestà en de Biblioteca Civica. Dit plein doet veel mensen denken aan een theater: de gebouwen zijn net coulissen waar iedere moment een harlekijn in een bontgekleurd pak uit tevoorschijn kan komen. Op het levendige plein zitten de terrasjes vol, toeristen lopen af en aan met hun fototoestel. In het midden staat een achttiende-eeuws eerbetoon aan de Venetiaanse overheersers, de Fontana Contarini. Boven de gebouwen torent de Torre Civica uit. De inwoners van Bergamo noemen deze twaalfde-eeuwse toren ook wel Il Campanone. Iedere avond om tien uur precies slaat hij honderd keer. Het ritueel dateert uit de tijd dat de stadspoorten voor de nacht gesloten werden. Tegenwoordig is de toren te beklimmen met een ultramoderne lift. Boven heb je een magnifiek uitzicht over de daken van de stad, tot aan de voorlopers van de Alpen.

Gaetano Donizzetti

Achter het Piazza Vecchia ligt het Piazza Duomo. Hier staat de indrukwekkende romaanse basiliek van Santa Maria Maggiore. Binnen is een grote hoeveelheid kunstwerken te bewonderen, waaronder de veertiende-eeuwse fresco’s van Lorenzo Lotto en Vlaamse en Florentijnse gobelins. Imponerend is ook de tombe van Gaetano Donizzetti, de wereldberoemde componist uit Bergamo. De kathedraal wordt geflankeerd door een achthoekig baptisterium en de grafkapel van condottiere Bartolomeo Colleioni. Deze kapel is een van de mooiste voorbeelden van de renaissance in Lombardije. Achter op het plein staat nog een kerkje uit het jaar duizend, de Tempietto di Santa Croce. Het elegante gebouwtje valt echter een beetje in het niet tussen al het romaanse geweld.

Culinair genieten in de Città Alta

In de culinaire tradities van Bergamo verenigen de verfijnde smaken van de Po-vlakte zich met de robuustere smaken uit de bergen. Een perfecte plek om kennis te maken met de streekproducten is La Dispensa di Arlecchino (Via Gombito 9). Het oude, originele plafond staat is een verrassend contrast met de moderne, minimalistische inrichting. Je kunt altijd binnenlopen voor een aperitief of deelnemen aan een proeverij. Er worden heerlijkheden geserveerd als polenta, gekruide varkensworst en allerlei kazen uit de omgeving. Echte aanraders zijn Formaj de Mut, een pittige alpenkaas, en de Strachitund, een rond, ietwat scherp blauw schimmelkaasje.

Hiernaast bevindt zich Pasticceria Cavour (Via Gombito 7). In deze historische gelegenheid met prachtig antiek meubilair uit het einde van de negentiende eeuw hangt de geur van Torta Donizzetti, een taart met peer en chocolade, en polenta e uccelli. Deze zoete variant van de plaatselijke polenta is een geurige, ronde cake gevuld met crème, amandelen en hazelnoten. Iets verder richting Piazza Vecchia is Vineria Cozzi gevestigd. Hier kun je de volle rode en fruitige wijnen uit de nabijgelegen Valcalepio kopen (Via Bartolomeo Colleoni 22). Aan de overkant van de straat schittert de etalage van de oude Gastronomia Mangili je tegemoet (Via Gombito 8). Binnen staan de rekken vol met sauzen, mosterds en jams. Achter de toonbank hangt een rij hammen uit de bergen.

Città Bassa

Aan de voet van de oude stad ligt de Città Bassa. Deze tweede kern van Bergamo is in de loop van de negentiende eeuw ontstaan. De elegante en weidse straten, het rechte stratenplan en de neoklassieke architectuur vormen een wereld van verschil met de knusse stad boven. In Bergamo Bassa vind je een aantal imponerende monumenten als het Teatro Donizzetti en de kerk van San Bartolomeo, met een beroemd zestiende-eeuws altaarstuk van Lorenzo Lotto. Waar eens de middeleeuwse stadsmuren stonden, bevindt zich nu een ruime doorgang, de Porta Nuova. Vanaf hier kronkelt de Sentierone, een brede laan waar de inwoners graag flaneren. Onder de galerij van de Sentierone tref je bar-patisserie Balzer aan, een van de elegantste gelegenheden van de buurt.

Vlak tegen de Sentierone aan ligt een levendig winkelgebied. Het biedt regelmatig plaats aan markten, concerten en culinaire bijeenkomsten. Een karakteristieke gelegenheid in een van de voetgangersstraten is Hemingway Cafè. Aan de tafeltjes buiten of binnen aan de bar komen voor het eten talloze jongeren bijeen. Ze drinken een frisse witte wijn of een kleurige cocktail. Op de bar staan grote schalen met de heerlijkste hapjes.

Het leukste openbaar vervoer: de kabelbaan

Aan het einde van de negentiende eeuw is van Città Bassa naar Città Alta een kabelbaan aangelegd. Deze moest de oude kern uit zijn isolement halen en meer in verbinding brengen met de nieuwe kern. In het stationnetje beneden, vlak bij Porta Nuova, staan wee gele wagentjes klaar. Als het wagentje Città Bassa achter zich laat en de heuvel met villa’s en tuinen opkruipt, heb je een prachtig uitzicht over de daken. Halverwege gaat de kabelbaan door de vestingmuur heen, om ten slotte te eindigen bij het statige station van Palazzo Soardi. Hier is het karakteristieke Caffè della Funicolare gevestigd. Het heeft grote, gotische ramen en een fascinerende retro inrichting. Overdag zitten gepensioneerden hier urenlang te kaarten, ’s avonds is het vol en levendig. Een tweede kabelbaan van Bergamo loopt van de Città Alta naar de Colle di San Vigilio, een weelderig en groen heuvellandschap. Hier zie je de oude en de nieuwe stad prachtig aan je voeten liggen. Het treintje vertrekt bij Porta Sant’Alessandro en overbrugt in iets meer dan twee minuten een hoogteverschil van negentig meter. Je stapt uit op de top van een lieflijke heuvel. Voordat je aan een stevige wandeling begint is het de moeite waard even binnen te stappen bij Baretto di San Vigilio. De toonbank staat vol heerlijke zomerse hapjes.

De rijke kunstcollectie van Bergamo

In de Accademia Carrara hangen meer dan tweeduizend schilderijen van de grootste Italiaanse meesters. De tentoonstellingsruimte, ingericht door architecten Mario en Tommaso Botta, heeft een indrukwekkend karakter. De collectie omvat werken vanaf de renaissance tot aan de negentiende eeuw van kunstenaars als Pisanello, Foppa, Raffaeollo, Tiziano, Tiepolo en Guardi. Gids Cristina Chessi vertelt: ‘De afgelopen eeuwen zijn in Bergamo uiteenlopende werken van vooraanstaande kunstenaars bijeengebracht. De verzamelaars uit deze stad hadden een brede culturele horizon.’In het museum zijn daarnaast werken te bewonderen van meesters die in de stad gewerkt hebben. Een van hen is Lorenzo Lotto, die weleens is omschreven als de schilder met de dichterlijke penseelvoering. Anderen zijn Giovan Battista Moroni, die uitstekende portretten vervaardigde van adellijke dames en heren in hun mooiste kledij, en Evaristo Bachenis, die bekendstaat om zijn stillevens van muziekinstrumenten.

Het Parco dei Colli

Achter de Città Alta ligt een weelderig heuvellandschap. De akkers, bossen en wandelpaden vormen samen het Parco dei Colli. Vanuit Città Alta neem je de kabelbaan naar Colle di San Vigilio en je bent er zo. Vanaf het pleintje voor de kabelbaan vertrekt een aangename wandelroute richting het Castello. Dit verdedigingsbolwerk maakte vroeger deel uit van de muur van Città Alta. Verderop passeer je villa’s en adellijke huizen te midden van prachtige tuinen. Dit is waar de gegoede burgerij van Bergamo zich terugtrok. Ze waren op zoek naar koelte en rust, ver weg van de hectiek van de stad. De villa’s zijn gebouwd aan het einde van de negentiende eeuw en het begin van de twintigste eeuw. Als je vervolgens rechts aanhoudt, kom je bij een uitzichtpunt: Belvedere di San Vigilio. Strijk neer op een van de bankjes en je kunt fantastisch uitkijken over het heuvellandschap. Tip: verken dit prachtige park met de fiets!

Eten & Slapen

[su_row][su_column size=”1/3″]

Slapen met sterren
Hotel Mercure is een viersterrenhotel in Città Bassa met moderne kamers, designmeubelen en een goede prijs-kwaliteitverhouding.

Romantiek in de Città Alta
Bij Hotel Piazza Vecchia vind je romantiek en karakter, midden in het hart van Città Alta. Tijdens de restauratie van dit oude herenhuis uit de veertiende eeuw, zijn de originele fresco’s tevoorschijn gekomen.

Ontbijten in de tuin
Entro Le Mure is een zeer comfortabele en gezellige bed & breakfast, vlak bij het Piazza Vecchia. Er is keuze tussen kamers en appartementjes. Het uitgebreide ontbijt wordt ’s zomers in de prachtige tuin geserveerd.

[/su_column] [su_column size=”1/3″]

Sleeping beauty
Vlak aan het Meer van Iseo ligt Cocca Hotel Royal Thai Spa een viersterrenhotel. Het beschikt over zeer moderne kamers en een Thaise wellness.

Eten met uitzicht
In het Parco dei Colli bevindt zich Baretto, een smaakvol ingericht restaurant. Het terras heeft een prachtig uitzicht. Op de kaart staan gerechten als risotto met courgettebloemen en saffraan en biefstuk met aspergerolletjes.

[/su_column] [su_column size=”1/3″]

Bergkaas en tuinbonen
Da Mimmo is een aangenaam restaurant gevestigd in een middeleeuws pand in Città Alta. Op het menu staan heerlijke gerechten als een bergkaasje met tuinbonenpuree en varkensgebraad met rijsttaartjes.

De burcht beneden
Bij Ol Giopí e la Margí, gevestigd in een burcht in Città Bassa, is het personeel gekleed in traditionele boerenkleding en altijd zeer vriendelijk. Eén van de specialiteiten van het huis is polenta.

[/su_column][/su_row]

Dit artikel verscheen eerder in De Smaak van Italië.